________________
सुधा टीका स्था०१० सू० २२ धातकीखण्डगतमंदरयोरुद्वेधादिनिरूपणम् ४१३
मूलम् -धायइसंडगाणं मंदरा दस जोयणसयाई उल्वेहेणं, धरणितले देसूणाई दस जोयणसहस्साइं विक्खंभेणं, उवरि दस जोयणसयाई विक्खंभेणं पण्णत्ता । पुक्खरवरदीवद्धगा णं मंदरा दस जोयणसयाइं एवं चेव ॥ सू० २२॥
छायाधातकीखण्डगौ खलु मन्दरौ दशयोजनशतानि उद्वेधेन, धरणितले देशोनानि दशयाजनसहस्राणि विष्कम्भेण, उपरि दशयोजनशतानि विष्कम्भेण प्रज्ञप्तौ । पुष्करवरद्वीपार्द्धको खलु मन्दरौ दश योजनशतानि एवमेव ।।सू०२२॥
टीका-'धायइसंडगा' इत्यादि
धातकीखण्डगौ-धातकीखण्डक्षेत्रस्थितौ मन्दरौ-पूर्वपश्चिमभागस्थितौ मेरुपर्वतो प्रत्येकम्-एकैकमेरुपर्वतः उद्वेधेन-दीर्घत्वमधिकृत्यान्तःप्रवेशापेक्षया भूम्यन्तगतिमागेन दशयोजनशतानि-एकसहस्रयोजनपरिमित इत्यर्थः । तथा धरणितले-भूम्युपरिभागे विष्कम्भेण देशोनानि देशतः षड़ योजनशतरूपात उनानि-न्यूनानि दशसहस्रयोजनानि चतुर्नवतिशतयोजनपरिमितः मूले पश्चन वतिशतयोजनप्रमाणत्वात् उपरि भागे शिखरप्रदेशे विष्फम्भेण सहस्रयोजनानि एकसहस्रघोजनपरिमित इत्यर्थः एकैको उच्यत्वेन चतुरशीतिसहस्रयोजनपरिमितो वर्तते एवं प्रमाणौ पूर्वपश्चिममेरुपर्वतौ प्रज्ञप्तौ । 'पुकव्वरवर
"धायइसंडगा णं मंदरा" इत्यादि ॥ सूत्र २२ ॥ टीकार्थ-धातकी खण्ड क्षेत्रमें स्थित जो पूर्व एवं पश्चिम सम्बन्धी दो मेरु पर्वत हैं वे प्रत्येक उद्वेघ(गहराई) भूमिके अन्दर रहे हुए भागकी अपेक्षा एक हजार योजनके हैं, अर्थात् इनका एक हजार योजनका भाग भूमिमें अदृश्य है, तथा जमीनके ऊपर इनका विष्कम्भ कुछ कम दस हजार योजनका है तथा ऊपरमें इनका विष्कम्भ १ हजार योजनका है पुष्क
"धायइसंडगा णं मंदरा " त्याहि-(सू. २२)
ટીકાઈ-ધાતકીખંડદ્વીપના પૂર્વ ભાગમાં એક મેરુ પર્વત છે અને પશ્ચિમ ભાગમાં પણ એક મેરુ પર્વત છે તે બને પર્વતોને ઉદ્વેધ –ભૂમિમાં રહેલે ભાગ-એક એક હજાર જનપ્રમાણ છે. એટલે કે આ બંને મેરુ પર્વતેનો એક એક હજાર યોજન પ્રમાણ ભાગ ભૂમિની અંદર રહેલે હેવાથી અદશ્ય છે જમીનની ઉપર તેમને વિખુંભ દસ હજાર એજન કરતાં કંઈક ન્યૂન છે, અને ઉપરિત ભાગમાં તેને વિષ્ક એક હજાર એજનને છે. પુષ્કરવરદ્વીપ, ના બે મન્દર (મેરુ) પર્વતનું કથન પણ ધાતકી ખંડના મેરુ પર્વતના
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
