________________
१०
स्थानाङ्गसूत्रे ___ छाया-जीवाः खलु अष्ट कर्मप्रकृतीः अचिन्धन् वा चिन्यन्ति वा चेष्यन्ति वा, तद्यथा-ज्ञानावरणीयं १, दर्शनावरणीयं २ वेदनीयं ३, मोहनीयम् ४, आयुः ५, नाम ६, गोत्रम् ७, आन्तरायिकम् ८ । नैरयिकाः खलु अष्ट कर्मप्रकृती: अचिन्वन् वा चिन्यन्ति वा चेष्यन्ति या, तद्यथा-एकमेव । एवं निरन्तरं यावद् वैमानिकानाम् २४ । जीयाः खलु अष्ट कर्मप्रकृतीः उपाचिन्वन् वा उपचिन्यति वा, उपचेष्यन्ति या, एवमेव । एवं चपः उपचयोबन्ध उदीरो वेदस्तथा निर्जरा चैव । एते पटू, (एवं) चतुर्विंशतिः दण्डकाः भणितव्याः ॥ सू० ३ ॥
टोका-'जीवाणं' इत्यादि
जीवाःप्राणिनः खलु अष्ट कर्मप्रकृतीः अचिन्वन्-उपार्जितवन्तोऽतीतकाले, चिन्वन्ति-उपार्जयन्ति वर्तमानकाले, चेष्यन्ति-उपार्जयिष्यन्ति भविष्यत्काले, तद्यथा-ज्ञानावरणीयम् १, दर्शनावरणीयम् २, वेदनीयम् ३, मोहनीयम् ४, आयुः ५, नाम ६, गोत्रम् ७, अन्तरायिकम्-अन्तराय एव-आन्तरांयिकम्-अन्तराय कर्मेति ८ । इदं सामान्यसत्रम् । एवं विशेषसत्राणि नैरपिकादि वैमानिकान्ता. रूपसे करते हैं-"जीचाणं अट्टकम्मपगडीओ इत्यादि ॥ सू० ३॥ . टीकार्य-जीवोंने अतीत कालमें आठ कर्म प्रकृतियोंका उपार्जन कियाहै, वर्तमान काल में ये उनका उपार्जन करते हैं। तथा भविष्यकालमें भी वे उनका उपार्जन करेंगे। वे आठ कर्म प्रकृतियां इस प्रकारसे हैं_ज्ञानावरणीय १, दर्शनावरणीय २, वेदनीय ३, मोहनीय ४, आयु ५, नाम ६, गोत्र ७ और अन्तराय ८, यह सामान्य सूत्र है इसमें विशेष कथन इस प्रकारसे हैं-नैरयिक जीवोंने अतीत कालमें आठ कर्मप्रकृतियोंका उपार्जन कियाहै, वर्तमान में ये उनका उपार्जन करतेहैं तथा भविष्यत् काल में भी ये उनका उपार्जन करेंगे।
" जीवाणं अट्ठकम्मपगडीओ" त्या-(सू. 3) ટીકર્થ-જીએ ભૂતકાળમાં આઠ કર્મપ્રકૃતિઓનું ઉપાર્જન કર્યું છે, વર્તમાન કાળમાં પણ તેઓ તેમનું ઉપાર્જન કરે છે તથા ભવિષ્યમાં પણ તેઓ તેમનું 6पान (यय) ४२२. ते 2418 मप्रकृतिमानां नाम मा प्रभाग छ-(१) ज्ञानाय२०ीय, (२)शनापरणीय, (3) वहनीय, (४) मानीय (५) मायु, (६) नाम, (૭) ગેત્ર અને (૮) અન્તરાય,. આ સામાન્ય સૂત્ર છે. હવે નારકાદિ જીવવિશેની અપેક્ષાએ કથન કરવામાં આવે છે–નારક જીવોએ ભૂતકાળમાં આઠ કર્મ પ્રવૃતિઓનું ઉપાર્જન કર્યું છે, વર્તમાન કાળે પણ તેઓ તેનું ઉપાર્જન કરે છે. અને ભવિષ્યકાળમાં પણ તેઓ તેનું ઉપાર્જન કરશે. એજ પ્રકારનું કથન વૈમાનિક પર્યન્તના જી વિષે પણ સમજવું. વૈમાનિક પર્યન્તના જીવોના વિષયમાં પણ તેઓ તેમનું ઉપાર્જન કરતા હતા, કરે છે, અને કરશે. તેમ સમજવું
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
