________________
सुघा टीका स्था०९ सू० ४२ गहविशेषस्यवीथिप्रमाणनिरूपणम् ३३७
टीका-'मुक्कस्स णं महागहस्से '-त्यादि-शुक्रस्य-तदाख्यस्य महायहस्य नववीथयः-मार्गाः क्षेत्रविभागरूपाः, प्रायस्त्रिभित्रिमिनक्षत्रै भवन्ति, ताः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-हयवीथ्यादयो नववीययः प्रसिद्धाः ।। सू० ४२ ॥
वीथिविशेषचारेण शुक्रादयो ग्रहा मनुष्यादीननुगृह्णन्त्युपध्नन्ति चेति द्रव्यादि सामग्र्या कर्मणामुदयादि सद्भावादिति कर्मस्वरूपमाह
मूलम्-णवविहे नो कसायवेयणिज्जे कम्मे पण्णत्ते, तं जहा-इथियेए १, पुरिसवेए २, णपुंसगवेए ३, हासे ४, रई ५, अरई ६, भये ७, सोगे ८ दुगुंछा ९ ॥ सू० ४३ ॥
छाय-नवविधं नो कषायवेदनीयं कर्म प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-स्त्रीवेदः १, पुरुषवेदः २, नपुंसक वेदः ३, हास्य ४, रतिः ५, अरतिः ६, भयं ७ शोकः ८ जुगुप्सा ॥ सू० ४३ ॥
यहां " नो" शब्द सहचरके अर्थ में है, अतः कषायोंके जो सहचर हैं, वे नोकषाय हैं " कषाय नोवेदनीय" ऐसा पाठ होना चाहिये था, पर ऐसा न होकर जो कषायवेदनीय पाठ हुआ है, वह नौ कषाय रूपसे जो कर्म वेदित किया जाता है, वह नोकषाय वेदनीय है अवशिष्ट पाठ सुगम है ।। सू०४३ ॥
उक्त कर्मके अधीन हुए जीच नाना कुलकोटियोंमें उत्पन्न होते हैं-अतः अब सूत्रकार कुलकोटियोंका कथन करते हैं--
" चरिंदियाणं णव जाइ कुलकोडी "इत्यादि। नौ इन्द्रिय जीवोंकी कुलकोटि संख्या ९ लाख कही गई है, भुज- અહી “” શબ્દ સહચરના અર્થમાં વપરાય છે. તેથી કષાયોના જે सहय२ छ भने नाय ३५ सभा २ मे. “ कषाय नो वेदनीय " मेयो પાઠ આપવામાં આવ્યો છે, તેને શબ્દ આર્ષ હેવાથી તેને પૂર્વનિપાત (પૂર્વ મૂકવાની ક્રિયા) કરી નાખવાને લીધે આપવામાં આવેલ છે. નેકષાય રૂપે જે કર્મનું વેદન કરવામાં આવે છે તે કર્મને કષાય વેદનીય કહે છે. બાકીને પાઠ સુગમ છે. | સૂત્ર ૪૩ છે
ઉપર્યુક્ત કર્મના પ્રભાવથી જીવ અનેક કુલ કેટિઓમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર લકેટિઓનું કથન કરે છે__ "चउरि दियागं णय जाइ कुलकोडी" पाहि--(२. ४४)
ચતુરિન્દ્રિય જીવોની કુલકેટિ સંખ્યા નવ લાખ કહી છે. ભુજપરિસર્પ स्था-४३
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
