________________
स्थानाङ्गसूत्रे यूका, अष्टौ यूका एको ययः, इति । तथा-अष्टौ यवा एकमगुलम् चतुर्विंशतिरगुलानि एको हस्तः चत्वारो हस्ता एकं धनुः, द्विसहस्रधनूंषि एकं गव्यूतम्, चत्वारि गव्यूतानि एक योजनमिति । इति मागधं योजनमानम् । मागधग्रहणात् यस्मिन् देशे षोडशभिर्धनुश्शते गव्यूतं भवति तत्र चतुःशताधिक षट् सहनै (६४००) र्धनुभि रेकं योजनं भवतीति ॥ सू० ४७ ।। योजनप्रस्ताबादष्टयोजनप्रमाणान् जम्बूमभृतीन् निरूपयति--
मूलम्-जंबू णं सुदंसणा अट्ट जोयणाई उड्ढं उच्चत्तेणं बहुमज्झदेसभाए अट्ट जोयणाई विक्खंभेणं , सातिरेगाइं अट्टजोयणाइं सव्वग्गेणं पण्णत्ता १। कूडसामली णं अट्ट जोयणाई एवं चेय २। तिमिसगुहा णं अट्ट जोयणाई उड्ढं उच्चत्तेणं एवं चेय ३। खंडप्पवायगुहा णं अटु जोयणाई उड्ढं उच्चत्तेणं एवं चेव ४ ॥ सू० ४८॥ बालानों की एक लिक्षा होतीहै आठ लिक्षाओं की एक यूका (जू) होती है आठ यूकाओंका एक यव होता है, आठ यवोंका एक अंगुल होता है २४ अंगुलोंका एक हाथ होता है चार हाथका एक धनुष होता है, दो हजार धनुषका एक गव्यूत कोश होता है, और चार गव्यूतोंका एक योजन होता है। ऐसा यह मागध देश प्रसिद्ध योजनका प्रमाण है। " मागध" के ग्रहण से जिस देशमें १६०० सौधनुषका एक गब्यूत होता है, वहां ६४०० धनुषका एक योजन होताहै, ऐसा समझना चाहियेस०४१।
योजन के प्रस्तावको लेकर अब सूत्रकार आठ योजन प्रमाणवाले છે અને આઠ લિક્ષાની એક યુકા (જ) થાય છે. આઠ યૂકાઓ મળીને એક યવ થાય છે. આઠ યને એક આંગળ થાય છે. ૨૪ આંગળને ૧ હાથ થાય છે અને ચાર હાથ મળીને એક ધનુષ થાય છે. બે હજાર ધનુષને એક કોશ (ગભૂત) થાય છે અને ચાર કેશને એક જન બને છે. મગધ દેશમાં
જનનું આ પ્રકારનું પ્રમાણ ચાલે છે. “માગધ” આ પદ દ્વારા આ પ્રમાણ મગધમાં જ પ્રચલિત છે, એમ કહેવામાં આવ્યું છે. જે દેશમાં ૧૬૦૦ ધનુષને એક ગભૂત (કેશ) થાય છે, તે દેશમાં ૧૪૦૦ ધનુષને જન ગણ જોઈએ રૂ. ૪૧
જનની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી. હવે સત્રકાર આઠ જનના પ્રમાણ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
