________________
सुघा टीका स्था०७ सू०४३ चमरेन्द्रादीनामनीक-तदधिपतिदेवनिरूपणम् ६९७ यावत् गन्धर्यानीकम् । महाद्रुमः पादातानीकाधिपति चित् किम्पुरुषो रथानीकाधिपतिः, महारिष्टो नाटयानीकाधिपतिः, गीतयशाः गन्धर्वानीकाधिपतिः । धरणस्य खलु नागकृमारेन्द्रस्य नागकुमारराजस्य सप्त अनीकानि सप्त अनीकाधि. पतयः प्रज्ञताः, तद्यथा-पादातानीकं यावद् गन्धर्वानीकम् । रुद्रसेनः पादातानीकाधिपतिर्यापत् आनन्दो स्थानीकाधिपतिः, नन्दनो नाटयानीकाधिपतिः, तेतली गन्धर्यानीकाधिपतिः । भूतानन्दस्य सप्त अनीकानि सप्त अनीकाधिपतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पादातानीकं यावद् गन्धर्वानीकम् । दक्षः पादातानोकाधिपतिः, यावत् नन्दोत्तरो रथानीकाधिपतिः, रति नाटयानीकाधिपतिः, मानसो गन्धर्वानीकाधिपतिः । एवं यावद् घोषमहाघोपयोध्यिम् । शक्रस्य खलु देवेन्द्रस्य देवराजस्य सप्त अनीकानि सप्त अनीकाधिपतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पादातानीक यावद् गन्धर्वानोकम् । हरिणगमैपी पादातानीकाधिपति वित् माठरो रथानी. काधिपतिः, श्वेतो नाटयानीकाधिपतिः, तुम्बुरु गन्धर्वानीकाधिपतिः । ईशानस्य खल्लु देवेन्द्रस्य देवराजस्य सप्त अनीकानि सप्त अनीकाधिपतयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पादातानीकं यावद् गन्धर्वानीकम् । लघुपराक्रमः पादातानीकाधिपति विद् महाश्वेतो नाटयानीकाधिपतिः, रती गन्धर्वानीकाधिपतिः, शेषं यथा पञ्चमस्थाने । एवं यावत् अच्युतस्यापि नेतव्यम् ॥ सू० ४३ ।।
टीक-- चमरस्स णं' इत्यादि--
चमरस्य-चमराभिधानस्य खलु असुरेन्द्रस्य असुरकुमार राजस्य दाक्षिणात्यभवनपतीन्द्रविशेषस्य सप्तसंख्यकानि अनीकानि सैन्यानि सप्त संख्यकाः अनीकाधिपतयः सेनानायकाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-पादातानीकम्=पदातीनां समूहः
दर्पित होने के कारण देवसेन्य चक्र याल अर्थ चक्रवाल आदि से भ्रमण युक्त होता है, इसी बात को अब सूत्रकार प्रतिपादन करते हैं__" चमरस्स णं असुरिंदस्म असुरकुमाररन्नो" इत्यादि सू०४३॥
टीकार्य-असुरकुमारराज असुरेन्द्र चमर के सात अनीक सैन्य-और सात ही अनीकाधिपति कहे गये हैं । जैसे-पादातानीक १ पीठानीक २ कुंजरानीक ३ महिपानीक ४ रथानीक ५, नाटयानीक ६, एवं गन्ध
દતિ (અહંકાયુક્ત) થાય ત્યારે દેવન્ય ચક્રવાલ, અર્ધચક્રવાલ આદિ રૂપે ભ્રમણયુક્ત થાય છે. એ જ વાતનું હવે સુત્રકાર પ્રતિપાદન કરે છે
"चमरस्सणं असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो " त्याहि-(सू. ४३) ટીકાર્થ-અસુરેન્દ્ર અસુરકુમાર રાજ ચમરના સાત અનીકે (સૈન) અને સાત मनीधिपति (सेनापति ) ह्या छे. ते सात सनी (सेना) नाये स्था.-८८
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
