________________
स्थानाङ्गसूत्रे पृथिव्य उक्ता इति न कश्चिद्दोष इति । एतासां बाहल्यप्रमाणमेवं विज्ञेयम् , तथाहि-प्रथमपथिव्या बाहल्यं अशीतिसहस्राधिकैकलक्षयोजनात्मकम् ?, द्विती. यायाः पृथिव्या द्वात्रिंशत्सहस्राधिकैकलक्षयोजनप्रमाणम् २, तृतीयस्याः पृथिव्याः अष्टाविंशतिसहस्राधिकैकलक्षयोजनानि ३, चतुर्थ्याः विंशतिसहस्राधिकैकलक्षयो. जनानि ४, पञ्चम्याः अष्टादशसहस्राधिकैकलक्षयोजनानि ५, षष्ठयाः षोडशसहस्राधिककलक्षयोजनानि ६, सप्तम्यास्तु पृथिव्याअष्टसहस्राधिकैकलक्षयोज नानि ७। तदुक्तम्" पढमा असीइ सहस्सा १, बत्तीसा २ अठवीस ३ वीसा ४ य ।
अट्ठार ५ सोल ६ अट्ठ ७ य, सहस्स लक्खोवरि कुज्जा ॥१॥" छाया-प्रथमायाम् अशीति सहस्राणि, द्वात्रिंशत् , अष्टाविंशतिः विंशतिश्च ।
अष्टादश षोडश अष्ट च सहस्त्राणि लक्षोपरि कुर्यात् ॥१॥ इति । हैं। इस प्रकारके कथनमें कोई दोष नहीं हैं। प्रथम पृथिवीकी मोटाई १ लाख ८० हजार योजन की है, द्वितीय पृथिवीकी मोटाई १ लाख बत्तीस हजार योजनकी है, तीसरीकी मोटाई १ लाख २८ हजार योजनकी है, चौथीकी मोटाई १ लाख २० हजार योजनकी है, पांचवों की मोटाई १ लाख १८ हजार योजनकी है, छठीकी मोटाई १ लाख १६ हजार योजनकी है, और सातवींकी मोटाई १ लाख आठ हजार योजनकी है, कहा भी है-" पढमा असीइ सहस्सा" इत्यादि ।
१ लाखके ऊपर ८० हजार योजन करनेसे प्रथम पृथिवीकी मोटाई आ जाती है, इसी तरहसे आगे भी जानना चाहिये। ભાગ પણ પૃથ્વી રૂપ જ ગણી શકાય. તેથી અધોલાકમાં સાત પૃથ્વીએ છે, એમ કહેવામાં કઈ દોષ નથી.
પહેલી પૃથ્વીને (રત્નપ્રભા પૃથ્વીને) વિસ્તાર ઊંડાઈની અપેક્ષાએ એક લાખ એંશી હજાર જનને છે. બીજી પૃથ્વીને (શર્કરામભાને ) વિસ્તાર ૧ લાખ ૩૨ હજાર એજનને, ત્રીજીને ૧ લાખ ૨૮ હજાર જ. નનો, ચોથીને ૧ લાખ ૨૦ હજાર જનને, પાંચમીને ૧ લાખ ૧૮ હજાર
જનને, છઠ્ઠીને ૧ લાખ ૧૬ હજાર એજનને અને સાતમીને ૧ લાખ ૮ હજાર એજનને વિસ્તાર છે. કહ્યું પણ છે કે :
" पढमा असोइ सहस्सा" इत्याहि
પહેલી પૃથ્વીને વિસ્તાર એક લાખ એંશી હજાર જનને છે. બીજી પૃથ્વીઓને જે વિસ્તાર આ ગાથામાં બતાવવામાં આવ્યું છે તેમનું કથન ઉપર કહ્યા પ્રમાણે જ સમજવું.
श्रीस्थानांगसूत्र:०४
