________________
सुधा टीका स्था. ७ सू. ६ सप्तविधपृथ्वीस्वरूपनिरूपणम् सप्त धनोदधयः प्रतिष्ठिताः । एतेषु खलु सप्तमु धनोदधिषु पिण्डलक पृथुल संस्थानसंस्थिताः सप्त पृथिव्यः प्रक्षप्ताः, तद्यथा-प्रथमा यावत् सप्तमी। एतासां खलु सप्तानां पृथिवीनां सप्त नामधेयानि प्रज्ञप्तानि तद्यथा-घर्मा १ वंशा २, शैला ३, अञ्जना ४, रिष्टा ५, मघा ६, माधवती ७) एतासां खलु सप्तानां पृथिवीनां सप्त गोत्राणि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-रत्नप्रभा १, शर्कराममा २, वालुकाममा ३, पङ्कप्रभा ४, धूमप्रभा ५, तमा ६, तमस्तमा ७॥सू०६॥
टोका-'अहोलोगे' इत्यादि
अधोलोके खलु सप्त पृथिव्यः सन्ति । ' अधोलोके' इत्युक्तम् , तेनोर्ध्वलोकेऽपि पृथिवीसत्ता गम्यते । तत्र च 'ईषत्माग्भारा' नामैकैव पृथिवी बोध्या। ननु प्रथमपृथिव्या उपरिभागस्थितानि नव शतानि योजनानि तियग्लोके स्थिता. नि, कथं तर्हि अधोलोके सप्त पृथिव्य उकाः ?-इति चेत्, आह-देशोनापि पृथिवी पृथिव्येव भवति न तु पृथिवीतो भिना । अत एव-अधोलोके सप्त
सप्त सप्तमिका आदि प्रतिमाएँ पृथिवी परही रहकर की जाती हैं-अतः अब सूत्रकार पृथिवीका प्रतिपादन करते हैं
" अहेलोगेणं सत्त पुढवीओ पण्णत्ताओ" इत्यादि सू०६॥
टीकार्थ-अधोलोकमें सात पृथिवियां कही गई हैं, इस कथनसे ऊर्ध्वलोकमें भी पृथिवी की कही गई जानी जाती है, वहीं " ईषत्पा. ग्भारा" इस नामकी एकही पृथिवी है.
शंका-प्रथम पृथिवीके उपरि भागमें स्थित नौसौ योजन तिर्यः ग्लोकमें स्थितहैं, तो फिर आपने अधोलोकमें सात पृथिवियां कैसे कहीं ?
उत्तर-कुछ कम भी पृथिवी पृथिवीही होती है, वह पृथिवीसे भिन्न नहीं होती है, इसीलिये अधोलोकमें सात पृथिवियां कही गई
સસ સસમિકા આદિ પ્રતિમાઓની આરાધના પૃથ્વી પર રહીને જ કરવામાં આવે છે, તેથી હવે સૂત્રકાર પૃથ્વીનું પ્રતિપાદન કરે છે.
" अहे लोगेणं पुढवीओ पण्णताओ" याहટીકાર્ય–અધેલકમાં સાત પૃથ્વીઓ આવેલી છે. આ કથન દ્વારા ઉર્વલેકમાં પણ પૃથ્વી હોવી જોઈએ એવું સૂચિત થાય છે. ઉર્વીલોકમાં “ઈષપ્રાશ્મારામાં નામની એક જ પૃથ્વી છે.
શંકા–પહેલી પૃથ્વીનો ઉપરનો ભાગ તિર્યકમાં ૯૦૦ યોજન સુધી વ્યાપ્ત હોવા છતાં પણ આપ શા કારણે એવું કહે છે કે “ અલોકમાં सात पृथ्वीमा छ?"
ઉત્તર–પૃથ્વીને અમુક ભાગ એ છે થવા છતાં પણ બાકીને ભાગ પૃથ્વી રૂપ જ ગણાય છે-પ્રથમ પૃથ્વીનો જેટલે ભાગ અલેકમાં છે એટલે
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
