________________
५४३
सुधा टीका स्था०७ सू० ३ सप्तविधजीवनिरूपणम् मिथ्यादण्डस्तं विभङ्गज्ञानवशात् हिंसां प्रवर्त्तयति-पृथिव्यादि चतुर्जीवनिकायरूपानभिज्ञःसस्तान हिनस्ति, तेषां जीवत्वं चापलपति, इति सप्तमं विभङ्गज्ञानम् ७ ॥ सू० २॥
मिथ्यादण्डं प्रवर्तयतीत्युक्तम्, दण्डश्च जीवेषु भवतीति योनिसंग्रहतो जीवान् सप्तविघल्वेन प्ररूपयितुमाह
मूलम्-सत्तविहे जोणिसंगहे पण्णत्ते, तं जहा-अंडया १ पोयया २, जराउया ३, रसया ४, संसेइमा ५ संमुच्छिमा ६, अब्भिया । अंडया सत्तगइया सत्तागइया पण्णत्ता, तं जहाअंडए अंडएसु उववज्जमाणे अंडएहिंतो वा पोयएहिंतो वा जाव उभिएहिंतो वा उववज्जेज्जा । से चेव णं से अंडए अंडयत्तं विप्पजहमाणे अंडयत्ताए वा पोययत्ताए वा जाव उब्भियत्ताए वा गच्छेज्जा । पोयया सत्तगइया सत्तागइया । एवं चेव सत्तण्हं गई आगई भाणियबा जाव उब्भियत्ति ॥सू०३॥ कारण पृथिवी आदि चार जीवनिकायोंके वह मिथ्यात्वपूर्वक दण्डको विभंग ज्ञानवश हिंसाको करता है, अर्थात्-पृथिव्यादि चार जीव निका यके स्वरूपसे अनभिज्ञ हुआ वह उनकी हिंसा करता है, और उनमें जीवत्वका अपलाप (छिपाता है ) करताहै, इस प्रकारका यह सातवां विभंगज्ञानहै ७॥ सू०२॥
पृथिवी आदि जीवके स्वरूपसे अनभिज्ञ हुआ जीव उनकी मिथ्यात्वपूर्वक हिंसा करता है, ऐसा कहा-सो यह मिथ्यादण्ड जीवों में होता है, इसलिये योनिके संग्रहसे अब सूत्रकार जीवों में सप्तविधताका प्रतिપૂર્વક હિંસા કરે છે. આ બધું તેના વિર્ભાગજ્ઞાનને લીધે બને છે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે પૃથ્વીકાય આદિ ચાર જીવનિકાયના વાસ્તવિક સ્વરૂપથી અનભિજ્ઞ એ તે વિભળજ્ઞાની તેમની હિંસા કરે છે અને તેમનામાં જીવ. તને અ૫લાપ કરે છે એટલે કે તેમનામાં જીવ હોવાની વાતને જ માન્ય કરતું નથી. આ પ્રકારનું સાતમું વિસંગજ્ઞાન છે. જે સૂ. ૨ છે
આગલા સૂત્રમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે “ પૃથ્વી આદિ છવના સ્વરૂપથી અનભિજ્ઞ હોય એ જીવ મિથ્યાત્વપૂર્વક તેમની હિંસા કરે છે.” આ મિથ્યાદડને સદ્ભાવ છમાં હોય છે. તે કારણે યોનિના નિરૂપણ
श्री.स्थानांगसूत्र:०४
