________________
सुधा टीका स्था० ६ सु. ५४ अवचने षधिधप्रायश्चित्तनिरूपणम् ४४१ __ तथा-अविरतिवादम्-अविरतिः अब्रह्मचर्य, तस्याः वादं वदन् कस्मिंश्चित् साधौ असत्यमेव मैथुनविरमण व्रतभङ्गजनितं दोषमारोपयन् साधुः मायश्चित्तभाग् भवति । प्रायश्चित्तप्रस्तारोऽत्रव बोध्यः । तथाहिगाथा--राइणियबाइएणं, खलियमिलिय पेल्लएण उदएणं ।
देवउले मेहुणम्मि, आक्खागं वा कुडंगे वा ॥१॥ छाया-रानिकवातिकेन स्खलितमिलितप्रेरणेन उदयेन ।
देवकुले मैथुने आख्यानं वा कुटङ्के वा ॥ १ ॥
अयमर्थः-कश्चित् क्षुल्लको रत्नाधिकेत मुहुर्मुहुः शिक्ष्यमाणो मनसि एवं चिन्तयति-यदयं रात्निकः उदयेन-कषायोदयवशाद्, रात्निकवातिकेन' रत्नाधिकोऽह '-मितिगर्वरूपवातरोगेण पीडितोऽस्ति, अत एवायं स्खलितमिलित बतका भङ्ग होनेके कारण प्रायश्चित्त प्रस्तारका पात्र होना पड़ता है। इस प्रकारसे द्वितीय और तृतीय प्रस्तार हैं। __तथा-" अविरतिवादं” इत्यादि-किसी साधुके ऊपर असत्य रूपसे ब्रह्मचर्य व्रतके भङ्ग हो जानेरूप दोषका आरोपण करनेवाला कोई दूसरा साधु प्रायश्चित्त प्रस्तारका पात्र होताहै, प्रायश्चित्त प्रस्तार प्रकार यहां ऐसा जानना चाहिये-" राइणियवाइएणं " इत्यादि ।
इस गाथाका भावार्थ ऐसा है-पर्याय ज्येष्ठ किसी रत्नाधिक साधुने किसी क्षुल्लक साधुको जब सीख दी तो वह मनमें ऐसा सोचने लगायह रत्नाधिक साधु कषायके उदयके वशसे कि "में रत्नाधिक हूं" इस अहंकाररूप वात रोगसे पीडित हो रहाहै, अतएव यह स्खलित मिलित તેના અદત્તાદાન વિરમણને પણ ભંગ થાય છે અને મૃષાવાદ વિરમણ વ્રતને પણ ભંગ થાય છે. આ પ્રકારનું બીજા અને ત્રીજા પ્રાયશ્ચિત્ત પ્રસ્તારનું સ્વરૂપ છે.
હવે ચેથા પ્રાયશ્ચિત્ત પ્રસ્તારનું સ્વરૂપ પ્રકટ કરવામાં આવે છે" अविरतिवाद" त्या:
કઈ સાધુ પર અસત્ય રૂપે બ્રહ્મચર્ય વ્રતને ભંગ કરવા રૂપ દેશનું આપણુ કરનાર સાધુ પણ પ્રાયશ્ચિત્ત પ્રસ્તારને પાત્ર બને છે. એ જ વાત " राइणिय बाइएणं " त्याहि ॥था द्वारा स्पष्ट ४२वाम मावी छे. या ગાથાને અર્થે નીચે પ્રમાણે છે –
કઈ પર્યાય જયેષ્ઠ સાધુ કઈ લઘુ પર્યાયવાળા સાધુને હંમેશા સારી સારી શિખામણ દેતા હતા. પરંતુ તે ક્ષુલ્લક (લઘુ પર્યાયવાળો) સાધુના મનમાં એવું લાગતું કે આ પર્યાય જયેષ્ઠ સાધુ કષાયના ઉદયને લીધે "ई २ना (पर्याय न्य०४) छु" ५२॥ धम ३५ पात रोगथा स्था०-५६
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
