________________
३४३
सुघा टीका स्था०६ सू०२५ लोकस्थित्यादिनिरूपणम् पृथिवीप्रतिष्ठिताः स्थावरा बादरवनस्पत्यादयो जीवाः । मूक्ष्माः स्थायरास्तु सकललोकप्रतिष्ठिता इति स्थावरपदेनात्र बादरा एव गृह्यन्ते इति बोध्यम् । इति चतुर्थ स्थानम् । तथा-अजीबा:-औदारिकादि पुद्गला जीवप्रतिष्ठिताः= जीवेषु व्यवस्थिताः । अजीवानां जीवप्रतिष्ठितत्वमनियतं, जीवा प्रतिष्ठिनत्वे. नापि बहुतराणां तेषां तद्भावादिति पञ्चमं स्थानम् । तथा-जीवाः कर्मपति. ष्ठिताः-कर्मसु-ज्ञानावरणीयादिषु स्थिताः विज्ञेयाः । कर्मप्रतिष्ठितभिन्ना जीवास्तु प्रायो न सन्तीत्यपि बोध्यमिति षष्ठं स्थानम् ॥ सु० २५ ॥
जोवाः कर्मप्रतिष्ठिताः' इत्युक्तम् , तेषां जीवानां गत्यादयो भवन्ति, गत्यादयश्च दिक्षवेवेति दिशो गत्यादींश्च प्ररूपयति--
मूलम्--छदिसाओ पण्णत्ताओ, तं जहा,-पाईणा १, पडोणा २, दाहिणा ३, उईणा ४, उड्डा ५, अहा ६। छहिं दिसाहि जीवाणं गई पवत्तइ, तं जहा--पाईणाए जाव अहाए ।१। एवगत देवादि त्रस जीवोंकी अविवक्षा समझना चाहिये तथा-पृथिवीमें प्रतिष्ठित स्थावर ऐसा जो कहा गया है, सो इससे बादर वनस्पत्यादि जीवही ग्रहण करना चाहिये क्योंकि सूक्ष्म स्थावर तो सकल लोकमें प्रतिष्ठित हैं, अतः स्थावर पदसे यहां बादर स्थावरही गृहीत हुए हैं, ऐसा समझना चाहिये ४ जीवमें प्रतिष्ठित अजीव औदारिक आदि पुदल ५ " अजीवमें प्रतिष्ठित जीव " ऐसा इसलिये नहीं कहा गया है, कि बहुत से अजीव जीव द्वारा अप्रतिष्ठित हुए भी देखे जाते हैं, और कर्म प्रतिष्ठित जीव ६ ज्ञानावरणीय आदि कर्षों में स्थित जीव ।।मु० २५। સમજવા જોઈએ. અથવા વિમાનગત દેવાદિ ત્રસજી ની અવિવેક્ષા સમજવી જોઈએ. એટલે કે તેમને પૃથ્વી પ્રતિષ્ઠિત ત્રમાં સમાવેશ થવો જોઈએ નહીં. “પૃથ્વીપ્રતિષ્ઠિ સ્થાવર ” એવું જે કહેવામાં આવ્યું છે તે કથન દ્વારા બાદર વનસ્પતિ આદિ છ જ ગ્રહણ કરવા જોઈએ. કારણ કે સૂક્ષમ સ્થાવર તે સકલ લેકમાં રહેલા છે. તેથી સ્થાવર પદ દ્વારા અહીં બાદર સ્થાવરને જ ગ્રહણ કરવા જોઈએ. (૫) જીવમાં પ્રતિષ્ઠિત અજીવ-દારિક આદિ પગલ અહીં “અજીવમાં પ્રતિષ્ઠિત જીવ” આ પ્રકારનું કથન કરવામાં આવ્યું નથી. તેનું કારણ એ છે કે ઘણું અજી જીવ દ્વારા અપ્રતિષ્ઠિત રૂપે પણ લેવામાં આવે છે. (૬) કર્મપ્રતિષ્ઠિત જીવ એટલે કે જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મોમાં સ્થિત જીવ. એ સૂ. ૨૫ છે
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
