________________
सुघा टीका स्था०५ उ. ३ सू. २० पंवविधसंवत्सरनिरूपणम् २५३ तु प्रमाणं विवक्षितमिति । तथा-ऋतुः ऋतुसंवत्सरः ऋतको लोकमसिदा वसन्तादयः, तत्पधानः संवत्सर इत्यर्थः । अयं च सावनमासकर्ममासपर्यायः द्वादशभितुमासैनिष्पद्यते । एफैकस्मिन् ऋतुमासे त्रिंशदहोरात्रा (३०) भवन्ति । एकस्मिन् ऋतुसंवत्सरेतु षष्टयधिकशतत्रय प्रमाणा अहोरात्रा (३६०) भवन्तीति । तथा-आदित्यः आदित्य संवत्सरः अयं च द्वादशभिरादित्यमासेनिष्पद्यते । एकस्मिन्नादित्यमासे तु सार्द्धत्रिंशद्दिनानि ( ३० १-२ ) भवन्ति । एकस्मिन्नादित्य-संवत्सरे षट्पष्टयधिकशतत्रयममाणानि (३६६) दिनानि भवन्तीति ४। अभिवद्धित उक्तलक्षण एव । ५ । नक्षत्रादि भेदैरुक्तोऽयमेव प्रमाणसंवत्सरो लक्षणप्राधान्येन यदा निर्दिश्यते तदा लक्षणसंवत्सरो भवति । अयं लक्षणसंवत्सरोऽपि चन्द्रादिभेदेन पञ्चविधो भवति । अवयवता मात्र विवक्षित हुई है, और यहां उसका प्रमाण विवक्षित डुआ है। वसन्त आदिक ऋतुओंकी प्रधानतावाला जो संवत्सर है, वह ऋतुसंवत्सर है । यह संवत्सर सावन मास कर्मपास पर्यायोंयाले १२ ऋतुमासोंसे निष्पन्न होताहै । एक २ ऋतुमासमें तीस अहोरात्र होते हैं । आदित्य संवत्सर-यह १२ आदित्य मासों द्वारा निष्पन्न होता है, एक आदित्य मासमें ३०१ दिन होते हैं । एक आदित्य संवत्सर में ३६६ दिन होते हैं। अभिवद्धित-इसका लक्षण कह दिया गया है। नक्षत्र आदिके भेदोंसे कहा गया यही प्रमाण संवत्सर लक्षणोंकी प्रधानतासे जब निर्दिष्ट होता है, तब लक्षण संवत्सर होता है। यह लक्षणसंव. ત્યાં યુગની અવયવતાની જ વિવક્ષા થઈ છે અને અહીં તેનું પ્રમાણ વિવક્ષિત થયું છે. વસંત આદિ ઋતુઓની પ્રધાનતાવાળું જે સંવત્સર છે તેને આત. સંવત્સર કહે છે. તે સંવત્સર શ્રાવણમાસ આદિ ૧૨ માસનું બને છે. તે પ્રત્યેક ઋતુમાસમાં ૩૦ દિવસ અને ૩૦ રાત્રિ હોય છે. આ રીતે એક છત. સંવત્સરના ૩૬૦ દિનરાત થાય છે.
साहित्य संवत्स२-ते मार साहित्य ( सूर्य ) भासानु मन छे. ૩૦૧ર દિવસને એક આદિત્યમાસ અને ૩૬૬ દિવસનું એક આદિત્ય સંવત્સર થાય છે.
અભિવદ્ધિત સંવત્સરનું સ્વરૂપ આગળ પ્રકટ થઈ ચુકયું છે. નક્ષત્ર આદિકના ભેદોની અપેક્ષાએ પ્રતિપાદિત પ્રમાણ સંવત્સરની જ્યારે લક્ષણેની પ્રધાનતાપૂર્વક નિર્દેશ થાય છે, ત્યારે તેને લક્ષણ સંવત્સર કહે છે. તે લક્ષણ
श्री.स्थानांगसूत्र:०४
