________________
२४४
स्थानाङ्गसूत्रे 'पंचविहा सध्यजीवा' इत्यादि । नायिका १ यावत् , यावत्पदेन तियश्चः २, मनुष्याः ३, देवाः ४, सिद्धाश्च ५। तत्र-संसारिणः सिद्धाश्च समस्ता अपि जीवा: क्रोधकषायिपभृतिभेदेन पञ्चप्रकारकाः बोध्याः। तत्र क्रोधकषायिपभृतयश्चत्वारः षसिद्धाः। अकषायिणस्तु उपशान्तमोहादयः। अथवो-नैरयिकादिभेदभिन्नाः पञ्चविधा जीवा बोध्याः इति ।। मू० १८ ॥ जीवपस्तावात् सम्प्रतिवनस्पतिजीवानां योनिमाश्रित्म पञ्चस्थानानि माह
मूलम्-अह भंते ! कलमसूरतिलमुग्गमासणिप्फावकुलथालिसंदग सईणपलिमंथगाणं एएसि णं धन्नाणं कुटा उत्ताणं जहा सालीणं जाय केवइयं कालं जोणी संचिहइ १, गोयमा ! जहण्णेणं अंतो मुहत्तं उक्कोसेणं पंच संबच्छराइं । तेण परं जोणो पमिलायइ जाव तेण परं जाणीवोच्छेए पपणत्ते ॥ सू० १९ ॥
छाया-अथ भदन्त ! कलममूरतिलमुद्गमापनिष्पायकुलत्थालिसन्दकतुवरीपलिमन्थकानाम् एतेषां खलु धान्यानां कोष्ठागुप्तानां यथा शालीनां यावत् कियन्तं कालं योनिः सन्तिष्ठते ?, गौतम ! जघन्येन अन्तर्मुहर्तम् , उत्कर्षण पश्च संवत्सरान् । ततः परं योनिः प्रम्लायति यावत्ततः परं योनिव्युच्छेदः प्रज्ञप्तः ॥ १९॥ जीवा" इत्यादि-नरयिक १ तथा यावत्पद ग्राह्य तियश्च २ मनुष्य ३ देव ४ और सिद्ध ५ इस प्रकारसे भी समस्त जीव पांच प्रकारके होते हैं । तथा-संसारी और सिद्ध ये समस्त भी जीव क्रोध कपायी आदिके एवं अकषायीके भेदसे पांच प्रकारके होते हैं। इनमें क्रोध कषायवाले, मान कषायवाले, माया कषायवाले और लोभ कषायवाले ये चार प्रकारके कषायवाले जीव संसारी जीव हैं एवं उपशान्त कषायवाले, क्षीण कषायवाले सयोग केवली और अयोग केवली ये अकषायीजीयहैं ॥१८॥ सभापी. “ पचविहा सव्यजीवो" त्या
समस्त वीना पाय । नीय प्रमाणे हा छ-(१) ना२४, (२) तिय न्य, (3) भनुष्य, (४) हे मन (५) सिद्ध
તથા સંસારી અને સિદ્ધ એ સમસ્ત જીવે ક્રોધકષાયી આદિના અને અકષાયીના ભેદથી પાંચ પ્રકારના હોય છે. તેમાંથી ક્રોધકષાયવાળા, માનકષા. ચવાળા, માયાકષાયવાળા, અને લેભકષાયવાળા, આ ચાર પ્રકારના કષાયવાળા સંસારી જ હોય છે, અને ઉપશાન્ત કષાયવાળા, ક્ષીણકષાયવાળા, સંયોગ કેવલી અને અગકેવલી, એ અકષાયી જીવો હોય છે. સૂ. ૧૮ છે
श्री. स्थानांग सूत्र :०४
