________________ सुघा टीका स्था.५७.३सू. 4 वादरजीवविशेषनिरूपणम् पञ्चसंख्यकत्वमेवाह-तद्यथा-प्राचीनवाता पूर्वदिग्यातः 1, प्रतीचीनयातः=प विमदिग्यानः, 2 दक्षिगवातः दक्षि गदिग्यातः 3, उदीचोनवातः उत्तरदिग्वातः 4 / एभ्यो भिन्नो वातो विदिग्यात इति 5 / / ___ तथा-अचित्ता वायुकायिकाः पञ्चविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-आक्रान्तःचरणादिना आक्रान्ते भूतलादौ यो भवति स आक्रान्त इत्युच्यते 1 / ध्मातः-माते शङ्खादौ वायुतिः 21 पीडितः निष्पीडयमाने जलायसे वायुः पीडितः३। शरीरानुगता उद्गारोच्छवासादिः 4 / सम्मृच्छिम: व्यजनादिजन्यः / एते आक्रान्ता. दयः पूर्वमचेतनाः पश्चात् सचेतना अपि भवन्तीति // 4 // पांच प्रकार के हैं, जैसे--प्राचीनवात, प्रतीचीनबात, दक्षिणयात, उदी. चीनचात और विदिग्यात 5 इनमें पूर्व दिशाका जो बात है वह प्राचीन चात है, पश्चिम दिशाका जो बात है वह प्रवीचीन यात है, दक्षिण दिशाका जो बात है वह दक्षिगबात है, उत्तर दिशाका जो बात है यह उदीचीन बात है तथा इनसे भिन जो बात है वह विदिग्यात है। अचित्त जो वायुकायिक हैं वे पांच प्रकार के हैं, जैसे-आक्रान्त 1, घ्मात 2, पीडित 3, शरीरानुगत 4 और सम्मूच्छिम 5 / चरणादि द्वारा आक्रान्त होने पर भूतल आदिमें जो वायु होता है वह घमात बायु है, जलाई वस्त्र जब निष्पीडयमान होता है, तब जो वायु होता है वह पीडित वायु है, शरीर में जो उद्गार उच्छ्यास आदि रूप वायु होता है वह शरीरानुगत वायु है, एवं जो वायु व्यजन आदिसे जन्य होता मा६२ वायुयि पांय 42 // ह्या छ-(१) प्राचीनपात, (2) प्रतीथानात, (3) क्षिपात, (4) हीथीनपात मन (5) विहियात. પૂર્વ દિશાના વાયુને પ્રાચીનવાત કહે છે, પશ્ચિમ દિશાના વાયુને પ્રતિ ચીનવાત કહે છે, દક્ષિણ દિશાના વાયુને દક્ષિણવાત કહે છે, ઉત્તર દિશાના વાયુને ઉદીચીનપાત કહે છે, અને એ સિવાયની દિશાઓને વાયુને વિદિગ્યાત કહે છે. અચિત્ત વાયુકાયિકના નીચે પ્રમાણે પાંચ પ્રકાર છે–(૧) આકાત, (2) भात, (3) पालत, (4) शरीरानुगत भने (5) सभ्भूस्लिम 22 દ્વારા આક્રાન્ત થ તી વખતે ભૂતલ આદિમાંથી જે વાયુ નીકળે છે તેને આકા. નવાયુ કહે છે. શંખ આદિને વગાડતી વખતે જે વાયુ છૂટે છે તેનું નામ માતવાયુ છે. ભીના વસ્ત્રને જ્યારે ફડફડાવવામાં આવે છે, ત્યારે જે વાયુ નીકળે છે તેને પીડિતવાયુ કહે છે. શરીરમાંથી ઉદ્ભુવાસ વખતે, વાછૂટ વખતે અને શબ્દના ઉચ્ચારણ વખતે જે વાયુ નીકળે છે તેને શરીરાનુગત વાયુ કહે श्री. स्थानांग सूत्र :04
