________________
सुघा टीका स्था० ५ उ०२ सू०१८ संयमस्वरूपनिरूपणम् राभ्यां द्विविधम् । तत्र प्रथमम् इत्वरसामायिकस्य शैक्षकस्य पश्चयामप्रतिपत्तुः पार्श्वनाथसाधोः के शिश्रमणादेवा । द्वितीयं तु मूलपायश्चित्तपतिपन्नस्य साधोगरोप्यते । तदुक्तम्
" परियायस्स उ छैओ, जत्थोपहावणं वएसुं च । छेत्रोवट्ठापणमिह, तमणइयारेतरं दुविहं ॥१॥ सेहस्स निरइयारं, तित्थंतरसंकमेव तं होज्जा।
मूलगुणघाइणो साइयारमुभयं च ठियकप्पे " ॥ २ ॥ छाया-पर्यायस्य तु छेदो, यत्रोपस्थापनं व्रतेषु च ।
छेदोपस्थापनमिह, तदनतिचारमितरद् द्विविधम् ॥१॥ शैक्षस्य निरतिचारं, तीर्थान्तरसंक्रमेवा तद् भवेत् ।।
मूलगुणघातिनः सातिचारम् उभयं स्थितकल्पे ॥२॥ स्थितकल्पे-पथमान्तिमतीर्थकरयोरयस्थितसमाचारे इत्यर्थः । छेदोपऔर सातिचारके भेदसे दो प्रकारका होता है, इनमें प्रथम भेद इत्यर सामायिकवाले शिष्यको होता है, अथवा-तीर्थान्तरके संक्रममें होता है, जैसा कि पार्श्वनाथके साधु केशिश्रमण आदि को हुआ है और द्वितीय भेद मूल प्रायश्चित्त का स्वीकार करनेवाले साधुको होता है, कहा भी है-"परियायस्स उ छेदो" इत्यादि ।
पूर्वपर्यायकाछेद और व्रतोंमें उपस्थान जहां होताहै, वह छेदोपस्थापनीयहै, यह अनतिचार और सातिचारके भेदसे दो प्रकारका कहा गया है, शक्षको (नवीन)शिष्यको निरतिचार होताहै, अथवा-तीर्थान्तरके संक्रममें वह होताहै, और मूल गुणघाती साधुको वह सातिचार होताहै, एवं प्रथम तथा अन्तिम तीर्थंकरके अवस्थिति समाचाररूप स्थितकल्पमें दोनों प्रकाસ્થાપનીય છે. તે પણ અનતિચાર અને સાતિચારના ભેદથી બે પ્રકારનું કહ્યું છે. તેમાંના પ્રથમ ભેદનો સદુભાવ ઈવર સામાયિકવાળા શિષ્યમાં હોય છે, અથવા તીર્થાન્તરના સંક્રમમાં તેને સદુભાવ હોય છે. જેમકે પાશ્વનાથના સાધુઓ કેશિમુનિ આદિ અનતિચાર છેદેપસ્થાપનીય હતા. બીજા ભેદને સદૂભાવ મૂળ પ્રાયશ્ચિત્તનો સ્વીકાર કરનાર સાધુમાં હોય છે.
४थु ५४४ छ “परियायस्स उ छेदो" त्या
પૂર્વ પર્યાયનું છેદન અને વ્રતમાં ઉપસ્થાન જ્યાં થાય છે, તેનું નામ છેદપસ્થાપનીય છે. તે અનતિચાર સાતિચારના ભેદથી બે પ્રકારનું કહ્યું છે. શક્ષમાં નિરતિચારને સદ્ભાવ હોય છે, અથવા તીર્થાન્તરના સંક્રમમાં તે હોય છે મૂલગુણઘાતી સાધુમાં સાતિચારને સદ્ભાવ હોય છે. પ્રથમ તથા અંતિમ તીર્થકરના અવસ્થિત સમાચાર રૂપ સ્થિતકલ્પમાં બન્ને પ્રકારના છેદેપસ્થાપનીય
स्था०-१३
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૪
