________________
७२
स्थानाङ्गसूत्रे तथा-मानकरो नामैको नो अर्थकरः अभिमानकरो भवति किन्तु नो अर्थकर:परहितादिरूपमय न करोति, स च विद्यादिगुणाभिमानी २, तथा-एकः अर्थकरोऽपि, मानकरोऽपि, स चाभिमानी मन्त्री, अभिमानि मित्रं वा ३, तथा-एको नो अर्थंकरो नो मानकरः, स च गुणवर्जितो जनः ।। ___" चत्तारि पुरिसनाया " इत्यादि-पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-एकः पुरुषो गणार्थकरः-गणस्य-साधुसमुदायस्यार्थ-भक्तपानादि प्रयो. जनं करोतीत्येवंशीलस्तथा भवति, किन्तु नो मानकरः-'कथमहापार्थितो गणस्या करिष्यामी'त्येवमभिमानकारी न भवति प्रार्थनामन्तरेणैव तस्य गगोपका" मैं विना पूछे राजादिकोंसे ऐसा कैसे करूं" ऐसा अभिमानी नहीं होता है किन्तु अभिमान रहित होताहै. ऐसा यह पुरुष या तो सन्मन्त्री या नैमित्तिक (ज्योतिषी) होता है-१ कोई एक मानकर होता है अर्थकर नहीं-२ ऐसा व्यक्ति विद्यादिगुणाऽभिमानी होता है, क्योंकियह परहितादि रूप अर्थ को नहीं करता है। कोई एक अर्थकर और माणकरभो होता है. ऐसा अभिमानी वह मन्त्री, या मित्र होता है-३ कोई एक अर्थकरभी नहीं मानकर भी नहीं, ऐसा यह गुणवर्जित जन होता है-४ " चत्तारि पुरिसजाया" इत्यादि पुनश्च-पुरुष चार है, जैसे कोई एक पुरुष गणार्थकर होता है मानकर नहीं, साधु समुदायका नाम गण है इस गणके भक्तपान आदि प्रयोजनों साधनेका स्वमायભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–તે એવો અહંકાર કરતો નથી કે “વિના પ્રત્યે મારે રાજાદિકને શા માટે સલાહ આપવી જોઈએ” તે એ નિરાભિમાની હોય છે કે રાજા ન પૂછે તે પણ તેનું હિત થાય એવી સલાહ આપતે જ રહે છે. કોઈ સન્મત્રી અથવા નૈમિત્તિકને (તિષી) આ પ્રકારમાં ગણાવી શકાય. (૨) કોઈ પુરુષ માનકર હોય છે પણ અર્થકર હેત નથી વિદ્યાદિગુણનું અભિમાન કરનાર પુરુષ આ પ્રકારનું હોય છે, કારણ કે તે પરહિતાદિ ३५ सय (य) ४२ते। नथी ५४५ म २ ४ ४२ सय छ. (3) ४ અર્થકર પણ હોય છે અને માનકર પણ હોય છે. અભિમાની મંત્રી અથવા અભિમાની મિત્રને આ ભાંગામાં મૂકી શકાય. (૪) કોઈ અર્થકર પણ હતો નથી અને માનકર પણ હેત નથી. ગુણહીન જનને આ પ્રકારમાં મૂકી શકાય.
"चत्तारि पुरिसजाथा" त्याहि. पुरुषना ॥ प्रभाये या२ प्रा२ पक्ष्य પડે છે–(૧) કેઈ એક પુરુષ ગણાર્થકર હોય છે પણ માનકર હોતો નથી. સાધુ સમુદાયને ગણ કહે છે. તે ગણના આહાર પાણી આદિ પ્રયજનોને
श्री स्थानां। सूत्र :03
