________________
७०
स्थानागसूत्रे पानादिभिः साहाय्यं करोतीत्येवंशील आत्मवैयावृत्यकरो भवति किन्तु नो परवैयावृत्यकरो भवति, स चाऽलसो विसम्भोगिको वा १, इति प्रथमो भङ्गः १, तथा-परवैयावृत्त्यकरो नामको नो आत्मवैयावृत्त्यकरः, स च स्वार्थनिरपेक्षः २, तथा-एक आत्मवैयावृत्त्यकरोऽपि परवैयारत्त्यारोऽपि, स च स्थविरकल्पिकः ३, तथा--एको नो आत्मवैयावृत्यकरो नो परवैयावृत्त्यकरः, स चानशनविशेषप्रतिप. मादिः ४। भक्त पानादि वर्नकः इति ।
" चत्तारि पुरिसजाया " इत्यादि--पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा--एकः पुरुषो वैयावृत्त्य परस्प करोत्येव, किन्तु नो प्रतीच्छति--स्वस्य वैया वृत्त्यं परतो न वाञ्छति निःस्पृहत्वात् १, तथा--प्रतीच्छति नामैको चैयारत्त्ये नो करने का स्वभाववाला है, परकी सहायता करनेका स्वभाववाला नहीं होता है-१ ऐसा जन यातो आलसी, या विसंमोगिक होता है-१ तथा-कोई एक भोजन पान आदि से परकी सहायता करने वाला होता है अपनी सहायता करनेवाला नहीं होता है, ऐसा व्यक्ति स्वार्थ निरपेक्ष होता है-२ तथा-कोई एक भोजन पान आदिसे अपनी और परकी सहायता करने का स्वमाववाला होता है, ऐसा व्यक्ति स्थविर कल्पित होता है-३ और कोई एक पुरुष न आत्मवैयावृत्यकर होता है न पर चैयावृत्त्यकर ही ऐसा वह अनशन विशेष को धारण किये हुये व्यक्ति विशेष होता है-४
" चत्तारिपुरिस जाया" पुनश्च-पुरुष चार प्रकारके है, जैसे कोई एक पुरुष परका चैयावृत्य करता है किन्तु अपना वैयावृत्त्य दूसरोंसे દ્વારા પિતાની જ સેવા કરનારા હોય છે, અન્યને તે બાબતમાં સહાયતા કરવાના સ્વભાવવાળે તે નથી એ પુરુષ કાં તેઃ આળસુ અથવા તે વિસંભેગિક હોય છે. (૨) કે પુરુષ એ હેય છે કે જે ભેજનાદિ દ્વારા અન્યની સહાયતા કરનારો હોય છે. પોતાની જાતની જ સેવા કરનારો હત નથી એવી વ્યક્તિ નિઃસ્વાર્થ હોય છે. (૩) કોઈ પુરુષ એ હોય છે કે જે ભોજનાદિથી પિતાની અને પરની સહાયતા કરનારો હોય છે એવી વ્યક્તિ સ્થવિર કલ્પિક હોય છે. (૪) કોઈ વ્યકિત એવી હોય છે કે જે આત્મવૈયાવૃત્યકર પણ હોતી નથી અને પરવૈયાવૃત્યકર પણ હોતી નથી. અનશન વિશેષને ધારણ કરનાર કેઈવિશિષ્ટ સાધુને આ પ્રકારમાં ગણાવી શકાય.
"चत्तारि पुरिसजाया " या२ मारना पुरुष हा छ-(१) ई એક પુરુષ એ હેય છે કે જે પરનું વૈયાવૃત્ય કરે છે, પણ અન્યની પાસે
श्री. स्थानांग सूत्र :03
