________________
५३४
स्थानाङ्गसूत्रे तत्वं विभागशः संस्थापयितुं दुःशकमिति २। तथा-दुर्दर्शम्-दुःखेन दयतेअवबोध्यते यत् तत् , शिष्यान् वस्तुतत्त्वं दर्शयितुं ते काठिन्यमनुभवन्तीति ३। तथा-दुस्तितिक्षम्-दुःखेन तितिक्ष्यते सह्यते यत् तत् , उत्पन्न परीपहादिकं शिष्यस्तितिक्षयितुं महान्तमायासमनुभवन्तीति । तथा-दुरनुचरम्-दुःखेन अनुचर्यते अनुष्ठाप्यते यत्तत् । शिष्यैराचारमनुष्ठापयितुं ते महापरिश्रमवन्तो भवन्तीति । अत्र चरतिरन्त वितण्यों बोध्यः । यद्यपीह स्थानानि दुराख्यानादीनि वक्तव्यानि, तथापि येषु स्थानेषु कृच्छत्ति भवति स्थानान्यपि कृच्छ्रवृत्तियोगात् आश्रयायिणोरभेदोपचारेण कृच्छ्रवृत्तीत्युच्यन्ते । करोंको कठिनता हुई है १॥ दुर्विभाज्य शिष्योंकी बुद्धिमें जो वस्तुतत्त्वका विभागशः संस्थापन करना दुःशक्य होता है, वह दुर्विभाज्य है २॥
जो वस्तुतत्त्व शिष्योंको बड़ी कठिनतासे दिखलाया जाता है, अर्थात् जिस वस्तुतत्त्वको समझाने में उन्होंने कठिनताका अनुभव किया है, यह दुर्दर्श है, जिन उत्पन्न हुए परीषह आदिकोंका सहन शिष्योंसे उन्होंने कठिनतासे कराया है, अर्थात् उत्पन्न हुए परीषहोंको शिष्योंसे सहन कराने में जिस कठिनाईका उन्हें अनुभव हुआ है वह दुस्तितिक्ष है ४। तथा-शिष्यजनोंसे उन्होंने जिस आचारका परिपालन बड़ी कठिनतासे पाया है वह दुरनुचर है ५। ___ यद्यपि यहां इन पांच स्थानोंको दुराख्यान आदि रूपसे कहना चाहिये था, दुराख्येय आदि रूपसे नहीं कहना चाहिये था, परन्तु फिर भी घlar नितानो भनुम ४२३॥ ५४ो तो. (२) " दुर्विमान्य"શિષ્યની બુદ્ધિમાં જે વસ્તુતત્વનું વિભાગશર સંસ્થાપન કરવાનું કાર્ય દુ શકય डोय छ, तेनु नाम दुर्विमान्य छे. (3) रे वस्तुतय शिष्याने upl मुहै. લીથી દેખાડી શકાય છે-એટલે કે જે વસ્તુતત્વ શિષ્યોને સમજાવવામાં તેમને કઠિનતાને અનુભવ કર્યો હતો, તેને દુશ કહેવામાં આવેલ છે. (૪) ઉત્પન્ન થયેલા જે પરીષહેને શિષ્ય દ્વારા સહન કરાવવામાં તેમને કઠિનાઈને અનુ. ભવ કરવો પડયો હતો, તે પરીષહોને અહીં દુસ્તિતિક્ષ કહ્યાં છે. (૫) તેમણે શિષ્યો પાસે જે અચારોનું પાલન ઘણી મુશ્કેલીથી કરાવ્યું હતું તે આચારને અહીં દુરનુચર કહ્યાં છે.
જો કે આ પાંચ સ્થાને અહીં દુરાખ્યાન આદિ રૂપે કહેવા જોઈતાં હતા, દુરાગ્યેય આદિ રૂપે કહેવા જોઈતા ન હતાં, પરંતુ અહીં આશ્રય અને
श्री. स्थानांग सूत्र :03
