________________
सुधा टीका स्था० ५ उ० १ सू०९ शरीरगतधर्मविशेषनिरूपणम् ५३३ टीका--'पंचहिं ठाणेहिं ' इत्यादि
पञ्चभिः स्थानः पूर्वपश्चिमकानां जिनानां भरतैरवतेषु प्रत्येकं ये चतुर्विशतिर्जिनास्तेषु प्रथमान्तिमजिनानां दुर्गमं भवति । दुःखेन गम्यते-ज्ञायत इति दुर्गमं= काठिन्यं कृच्छत्तिः, तान्येव स्थानान्याह-तद्यथा-दुराख्येयम्-दुःखेन आख्यायते कथ्यते यद् वस्तुतत्त्वं तत्-आसेवनशिक्षाग्रहणशिक्षारूपमित्यर्थः । शिष्याणाम् ऋजुनडत्वेन वक्र जडत्वेन च वस्तुतत्त्वाख्याने प्रथमान्तिमतीर्थकृतां काठिन्यं भवतीति वोध्यम् १। तथा-दुर्विभाज्यम्-शिष्याणां बुद्धौ वस्तु ____ इस प्रकारसे शरीरोंका प्रतिपादन करके अब सूत्रकार शरीरगत धर्म विशेषों का " पंचहि ठाणेहिं" यहाँसे लगाकर "पंच अज्जवट्ठाणा" यहां तकके सन्दर्भ द्वारा प्रतिपादन करते हैं___ 'पंचहि ठाणेहिं पुरिमपच्छिमगाणं' इत्यादि सू० ९ ॥ टीकार्थ-भरतक्षेत्र एवं ऐरवत क्षेत्र संबंधी जो चौबीस तीर्थङ्कर हैं,उनमें से प्रथम और अन्तिम जो जिन हैं, उनको पांच कारणोंसे कठिनता होती है-वे पांच कारण इस प्रकारसे हैं-दुराख्येव १ दुर्विभाज्य २ दुर्दर्श ३ दुस्तितिक्ष ४ और दुरनुचर ५। जो वस्तुतत्त्व दुःखसे-कठिनतासे कहा जाता है, वह दुराख्येय है, यह आसेवन शिक्षा एवं ग्रहणशिक्षारूप होता है, तात्पर्य इसका ऐसा है, कि शिष्योंको ऋजुजड होनेसे और वक्रजड होनेसे वस्तुतत्त्वके कथनमें प्रथम और अन्तिम इन दो तीर्थ
આ પ્રકારે શરીરનું પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂત્રકાર શરીરગન ધર્મ विशेषोनु " पंचहि ठाणेहि ॥ २॥ सूत्रथी न “पच अज्जवद्राणा" । સૂત્ર પર્યન્તના સૂત્રો દ્વારા પ્રતિપાદન કરે છે–
" पंचहि ठाणेहि पुरिमपच्छिमगाणं " त्याह
ટીકાઈ-ભરતક્ષેત્ર અને એરવત ક્ષેત્રને જે ૨૪ તીર્થકરે થયા છે, તેમાંના પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકરને નીચેના પાંચ કારણોને લીધે ઉપદેશ આપपामा निता-भु२४ी ५ ती-(१) हुयेय, (२) विमान्य, (3) (४) दुस्तितिक्ष भने (५) हुनुय२.
(૧) જે વસ્તુતત્વને દુખપૂર્વક-ઘણું મુશ્કેલીથી પ્રતિપાદિત કરી શકાય છે, તેને દુરાગ્યેય કહેવાય છે. તે આસેવનશિક્ષા અને ગ્રહણશિક્ષા રૂપ હોય છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે પહેલા અને છેલલા તીર્થંકરના શિષ્ય બાજુ જડ અને વકજડ હોવાથી વસ્તુતત્વનું કથન કરવામાં પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકરને
श्री. स्थानांग सूत्र :03
