________________
५२४
स्थानानसूत्रे यानि । नारकादिवैमानिकान्तानां पञ्चवर्णत्त्वं यदमिहितं तत् निश्चयनयमाश्रित्य, व्यवहारनये तु एतेषां प्रत्येकमेकवर्णमाचुर्यात् कृष्णादिपतिनियत वर्णता बोद्धव्येति। शरीराणि चैषां कतिविधानि ? इत्याह-'पंच सरीरगा ' इत्यादि । शरीरकाणि पञ्चविधानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-औदारिकम्-उदारं-प्रधानम् , तदेवौदारिकम् । प्राधान्यं चास्य तीर्थकरादिशरीरापेक्षया । यद्वा-" औरालिकम्" इत्येवच्छाया । उरालम्-विशालम् , तदेव औरालिकम् । उरालत्वं चास्य सातिरेकयोजन सहस्रममाणत्वात् । अन्यस्य चैवंविधस्य शरीरस्यावस्थितेरसम्भवात् ।। शरीर भी पांच वर्णों वाले एवं पांच रसोंवाले होते हैं, ऐसा जानना चाहिये। यहां जो नारकसे लेकर वैमानिक तकके समस्त जीवोंके शरीरका पांच वर्णों वाला और पांच रसोंवाला कहा गया है, वह निश्चयनयको आश्रित करके कहा गया है, क्योंकि व्यवहार नयकी अपेक्षासे तो इन जीवोंके प्रत्येकके शरीरमें एक वर्णकी प्रचुरता होनेसे कृष्णादि प्रतिनियत वर्णवाला है, ऐसा जानना चाहिये । जीवोंके शरीर पांच होते हैं, जैसे-औदारिक १-प्रधान शरीरका नाम औदारिक शरीर है, औदारिक शरीरमें जो प्रधानता कही गई है, वह तीर्थंकर आदिके शरीरकी अपेक्षासे कही गई है, यद्वा-"ओरालिए"की छाया औरालिक ऐसी भी होती है, उराल नाम विशालका है, ऐसा जो विशाल शरीर है, वह औरालिक शरीर है, कुछ अधिक एक हजार योजनकी એટલે કે ૨૪ દંડકેને સમસ્ત જીવેના શરીર પણ પાંચ વર્ણવાળાં અને પાંચ રસવાળાં કહ્યાં છે, એમ સમજવું. અહીં નૈરયિકાથી લઈને વૈમાનિક પર્યન્તના સમસ્ત જીનાં શરીરને જે પાંચ વર્ણોવાળાં અને પાંચ રસવાળાં કહ્યાં છે, તે નિશ્ચયનયને આધારે કહેવામાં આવેલ છે, તેમ સમજવું. વ્યવ હારનયની માન્યતા અનુસાર તે આ ૨૪ દંડકના જમાના પ્રત્યેક દંડકના જીવના શરીરમાં એક વણની પ્રચુરતા હોય છે, તે કારણે તેમને કૃષ્ણાદિ પ્રતિનિયત વર્ણવાળા કહેવામાં આવે છે.
wali शरीर पांय २i डाय छ-(१) मोहा२ि४ (२) वैठिय, (3) मा २४, (४) म अने (५) तेस.
પ્રધાન (મુખ્ય) શરીરને ઔદારિક શરીર કહે છે. દારિક શરીરમાં જે પ્રધાનતા કહી છે તે તિર્થ કર આદિના શરીરની અપેક્ષાએ કહી છે.
मथा-" ओरालिए" नी संस्कृत छाया " मोति" ५ थाय છે. બે ઉરાલ” એટલે વિશાળ, જે શરીર વિશાળ હોય છે તેને ઔદારિક
श्री स्थानां। सूत्र :03
