________________
सुधा टीका स्था०४३०४ सू०३० जीवान्तर्गतपुरुषविशेषनिरूपणम् ४४१
तथा-एको मुक्तः-त्यक्तसङ्गो भवन्नपि अमुक्तरूपः अमुक्ताऽऽकारः वस्तु तस्तु मुक्त एवं भवति यथा-गृहस्थावस्थायां श्री महावीरः । इति द्वितीयः२।
तथा-एकोऽमुक्तःसाऽऽसक्तित्वान्नमुक्तो भवति किन्तु स मुक्तरूपः-मुक्ताऽऽकारो भाति, यथा कपटीसाधुरिति तृतीयः ३ । तथा-एकोऽमुक्तोऽमुक्तरूपश्च भवति, यथा गृहस्थ इति चतुर्थः ४। (४) ॥० ३०॥
जीवाधिकारात् पश्चेन्द्रियतिर्यग्मनुष्यान्निरूपयि सूत्रद्वयमाह___मूलम् - पंचिंदिय .. तिरिक्खजोणिया चउगईया चउआगईया पण्णता, तं जहा-पंचिंदियतिरिक्खजोणिया पंचिंदियतिरिक्खजोणिएसु उपवजमाणा रइएहिंतो वा तिरिक्ख. जोणिएहिंतो वा मणुस्सेहिंतो वा देवेहिंतो वा उववजेजा, से चेव णं से पंचिंदियतिरिक्ख जोणिए पंचिदियतिरिक्खजोणियत्तं ये यतिजन पुत्रादिरूपसे रहित होते हुए भी केवल ऊपरसेही साधु. रूपमात्रके धारक होते हैं, मुक्त हुएकी तरह रूपके धारक नहीं होते हैं १।
कोई एक पुरुष ऐसा होता है, त्यक्त सङ्गवाला होता हुआ भी अमुक्त रूपवाला होताहै । अमुक्तके जैसे आकारवाला होता है, जैसेगृहस्थावस्थामें श्री महावीरस्वामी थे २।
कोई एक मनुष्य ऐसा होताहै,जो आसक्तिवाला हो वह मुक्त तो होता नहीं है, किन्तु मुक्तके आकारवाला होताहै जैसे कोई कपटयुक्त यति ३। ___ और कोई एक मनुष्य ऐसा होताहै, जो अमुक्त हुआ ही अमुक्तके जैसे रूपवाला होता है, जैसे गृहस्थजन ४ ॥ सू० ३० ॥ નથી. જેમકે યતિજન તેઓ પુત્રાદિ રૂપ સંગથી રહિત હોવાને કારણે માત્ર બાહ્ય દષ્ટિએ જ સાદુરૂપના ધારક હોય છે પણ વાસ્તવિક રીતે મુક્તરૂપ હોતા નથી.
(૨) કોઈ પુરુષ એ હોય છે કે જે ત્યક્ત સંગવાળે હોવા છતાં પણ અમુક્ત રૂપવાળ–અમુક્તના જેવા આકારવાળા હોય છે. જેમકે ગૃહસ્થાવસ્થામાં મહાવીર સ્વામી આ પ્રકારના પુરુષ હતા.
(૩) કોઈ પુરુષ એ હોય છે કે જે આસક્તિવાળે હેવાથી મુક્ત તે હોતું નથી, પણ મુક્ત જે દેખાતું હોય છે. જેમકે કઈ કપટી યતિ.
(૪) કોઈ એક મનુષ્ય એ હોય છે કે જે અમુક્ત હોય છે અને અમક્ત જે જ દેખાય છે. જેમકે ગૃહસ્થજન. | સૂ. ૩૦ છે
श्री. स्थानांग सूत्र :03
