________________
४३२
स्थानाङ्गसूत्रे विपुलतमाऽक्षीणाऽगाधा च भवति साऽखिलपदार्थविषयतयाऽतिशयितबहुत्वादक्षयत्वादगाधत्वाच्च सागरोदकसमाना कश्यत इति चतुर्थी ।४।। मू० २८ ॥
पूर्व मतिरुक्ता, तद्वन्तो जीवा एव भवन्तीति जीवान्निरूपयितुमाह
मूलम्-चउबिहा संसारसमावन्नगा जीवा पण्णत्ता, तं जहा-जेरइया १, तिरिक्खजोणिया २, मणुस्ता ३, देवा ।।
चउविहा सव्वजीवा पण्णत्ता, तं जहा-मणजोगी १, वइजोगी २, कायजोगी ३, अजोगी । ___अहवा--च उबिहा सवजीवा पण्णता, तं जहा--इत्थिवेयगा १, पुरिसवेयगा २, णपुंसगवेयगा ३, अवेयगा ।।
अहवा--चउबिहा सबजीया पण्णत्ता, तं जहा- चक्खुदंसणी १, अचक्खुदंसणी २, ओहिदसणी ३, केवलदसणी ४॥
अहवा-चउठिवहा सव्वजीवा पण्णत्ता, तं जहा--संजया १, असंजया २, संजयासंजया ३, णो संजया णो असंजया ४॥ ॥ सू० २९॥ ___ छाया-चतुर्विधाः ससारसमापनका जीवाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-नैरयिकाः १, तिर्यग्योनिकाः २, मनुष्याः ३, देवाः ४। ___ चतुर्विधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-मनोयोगिनः १, वाग्योगिनः २, काययोगिनः ३, अयोगिनः ४॥ ऐसी मति होती है वह समस्त पदार्थों में अवगाहिनी होती है, उन्हे जाननेवाली होती है । अक्षीण और अगाध होती है इस तरह अखिल पदार्थों को विषय करनेवाली होनेसे अनेक अतिशयोंवाली होनेसे अक्षय एवं अगाध होनेसे ऐसी बुद्धिको सागरोदक समान कहा गयाहै।सूत्र२८॥ છે, તેમને જાણનારી હોય છે, વિપુલતમાં હોય છે, અક્ષણ અને અગાધ હોય છે, આ રીતે અનેક પદાર્થોને બંધ કરાવનારી તે બુદ્ધિ અનેક અતિશવાળી, અક્ષય અને અગાધ હોવાથી એવી બુદ્ધિને સાગરોદક સમાન કહી છે. જે સૂ. ૨૮ |
श्री स्थानांग सूत्र :०३