________________
४०६
स्थानाङ्गसूत्रे पूर्व विषकुम्भो विषपिधानः पुरुष उक्तः सचोपसर्गकारीति उपसर्गानिरूपयितुमाह
मूलम् -चउबिहा उवसग्गा पण्णत्ता, तं जहा--दिवा १, माणुसा २, तिरिक्खजोणिया ३, आयसंचेयणिज्जा ४॥
दिवा उवसग्गा चउबिहा एण्णत्ता, तं जहा--हासा १ पाओसा २, वमिंसा ३, पुढोवेमाया ४॥
माणुस्सा उसग्गा चउबिहा पण्णत्ता, तं जहा-हासा १, पाओसा २, वीमंसा ३, कुसीलपडिसेवणया ४॥
तिरिक्खजोणिया उवसग्गा चउबिहा पण्णत्ता, तं जहाभाया १, पाओसा २,आहारहेउया३, अवच्चलेणसारक्खणया।
आयसंचेणिजा उवसग्गा चउव्विहा पण्णत्ता, तं जहाघणया, १, पवडणया २, थंभणया ३, लेसणया ४। ॥सू०२५॥
चतुर्विधा उपसर्गाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-दिव्याः १, मानुषाः २, तर्यग्योनिकाः ३, आत्मसंचेतनीयाः ४। (१)
दिव्या उपसर्गाश्चतुर्विधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा हासाः१, पाद्वेषाः २, वैमाः ३, पृथग्विमात्राः ४। (२)। गया है । जं हिययं इत्यादि, जिसका हृदय कलुषतासे भरा होता है, परन्तु जो मीठा बोलता है ऐसा वह पुरुष विषकुम्भके जैसा मधुपिधानवाला कहा गयाहै ३। जं हिययकलुसमयं इ. तथा-जिसका हृदय कलुषतासे भरा होताहै, और जीभ भी जिसकी कटुकभाषिणी होतीहै ऐसा, वह पुरुष विष पिधानवाले विषकुम्भके जैसा कहा गयाहै४॥मू०२४॥
(૩) કેઈ એક પુરુષ વિષકુંભ સમાન હોય છે, પણ મધુપિધાનવાળો હોય છે. જે માણસનું હૃદય કલુષતાથી પૂર્ણ હોય છે પણ જેની વાણી મીઠી હોય છે એવા પુરુષને મધુપિધાનવાળા વિષકુંભ સમાન કહ્યો છે.
(૪) કેઈ એક પુરુષ વિષકુંભ સમાન હોય છે અને વિષપિધાનવાળે હોય છે. એટલે કે જેનું હૃદય પણ કલુષતાથી ભરેલું હોય છે અને જેની જીભ પણ કડવી વાણું બોલનારી હોય છે એવા પુરુષને વિષપિધાનવાળા વિષકુંભ સમાન કહેવામાં આવ્યું છે કે સૂટ ૧૪ છે
श्री.स्थानांगसूत्र:03
