________________
सुधाटीका स्था०४ उ०४ सू०२४ कुंभदृष्टान्तेन पुरुषजातनिरूपणम ४०१ प्रियार्थः प्रियवचनदानादिभिः प्रीतिजनको भवतीति प्रथमः । १। तथा-एकः पुरुषः पूर्णोऽपि अपदलः परोपकारं प्रत्ययोग्यो भवतीति द्वितीयः। २। तथाएकस्तुच्छोऽपि-ज्ञानादिविहीनोऽपि पियार्थ:-प्रीत्यर्थो भवति परोपकारपरा. यणत्वादिति तृतीयः ।३। तथा-एकस्तुच्छोऽपि अपदलो भवतीति चतुर्थः ।४।
'तहेव चत्तारि कुंभा" इत्यादि-तथैव-पूर्ववदेव कुम्भाश्चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-एक:-कश्चित् कुम्भः पूर्णोऽपि जलादिना भृतः विष्यन्दतेस्रवति सच्छिद्रत्वादिति प्रथमः ।१। तथा-एकः पूर्णाऽपि नो विष्यन्दते-न स्रवति निश्छिद्रत्वात् इति द्वितीयः ।२। तथा-एकस्तुच्छ:-तुच्छ:-तुच्छजलादियुक्तो भवति, भी चार होते हैं-जैसे-कोई एक पुरुष ऐसा है जो धनश्रुत आदिसे पूर्ण होता है और प्रियार्थ प्रियवचन आदिसे प्रीतिजनक होता है १ कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पूर्ण होता है पर वह परोपकारके प्रति अयोग्य होता है २ कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो तुच्छ होता है ज्ञानादिसे हीन होता है फिर भी प्रीत्यर्थ परोपकारपरायण होता है ३ और कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो तुच्छ भी होता है और अपदल भी होता है परोपकारके प्रति अयोग होता है ४ __ "तहेव चत्तारि कुंभा" इत्यादि-पहिलेकी तरहसेही कुम्भ चार प्रकारके होते हैं-इनमें कोई एक कुम्भ ऐसा होता है पूर्ण-जलादिसे भरा होता है पर वह छिद्रसहित होनेसे चूताहै १ कोई एक कुम्भ ऐसा होता है जो जलादिसे भरा होताहै पर वह निश्छिद्र रहित होनेसे चूता नहीं है २ कोई एक घट ऐसा होता है जो तुच्छ थोडेसे जलादिसे भरा ચાર પ્રકાર કહ્યા છે (૧) કોઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે ધનશ્રત આદિથી પૂર્ણ હોય છે અને પ્રિયાર્થ પણ હોય છે એટલે કે પ્રિયવચન આદિને લીધે પ્રીતિજનક પણ હોય છે. (૨) કેઈ એક પુરુષ ધનશ્રત આદિથી પૂણ હોય છે પણ પરોપકારી નહીં હોવાથી પ્રિયાર્થી હોતું નથી. (૩) કે એક પુરુષ ધન આદિથી પૂર્ણ હોતું નથી પણ પ્રીત્યર્થ–પરોપકાર પરાયણ હોય છે. (૪) કોઈ એક પુરુષ તુચ્છ (જ્ઞાનાદિથી રહિત) પણ હોય છે અને અપદલ (પરોપકારી વૃત્તિથી રહિત) પણ હોય છે.
“ तहेव चत्तारि कुभा ” त्याहि-मना ॥ प्रमाणे या२ १२ પણ પડે છે–(૧) કોઈ એક કુંભ જલાદિથી પૂર્ણ હોય છે પણ તેમાં છિદ્ર પડેલું હોવાથી તેમાંથી પાણી જલાદિ ઝમતું હોય છે. (૨) કેઈ એક કુંભ જલાદિથી પૂર્ણ હોય છે અને છિદ્રરહિત હોય છે તેથી તેમાંથી પાણી ટપકતું નથી. (૩) કેઈ એક કુંભ તુચ્છ-છેડા જલાદિથી ભરેલું હોય છે, છતાં છેદયુક્ત स्था०-५१
श्री. स्थानांग सूत्र :03
