________________
सुघा टीका स्था०४ उ०४ सू०१९ प्रनज्यास्वरूपनिरूपणम् । ३६७ बद्वा-पुरतो मार्गतश्च प्रतिबद्धा ३, तथा-अप्रतिवद्धा-क्वचिदपि न प्रतिवद्धासकलाऽऽशंसायजिता ४। (२)।
" चउन्विहा पयज्जा" इत्यादि-पुनः प्रव्रज्या चतुर्विधा प्रज्ञप्ता, तद्यथाअषपातप्रव्रज्या-अवपातात्सद्गुरुसेपनतः प्राप्ता या प्रवज्या सा अयपातप्रवज्या १, आख्यातप्रवज्या-आख्यातेन धर्मोपदेशेन या प्रव्रज्या सा, यद्वा-प्रवज्याशब्दश्ररणेन या प्रनन्या साऽऽख्यात प्रवज्या, आयरक्षितभ्रातुः फल्गुरक्षितस्येव २, सम्बन्धियोंके मोहसे बँधा रहता है उसकी वह प्रव्रज्या इसी कारण मार्गतः प्रतिबन्ध कही गईहै। जो प्रवज्या प्रव्रज्या, पर्यायके आगे समय में होनेवाली वस्तुओंकी चाहनासे और मार्गतः पीछेकी त्यक्त वस्तुओंकी चाहनासे प्रतिबद्ध होती है, वह उभयतः प्रतिबद्ध प्रव्रज्या है ३। तथा जिस प्रव्रज्या सकल आशंसा इच्छासे रहितता रहती है वह प्रव्रज्या अप्रतिबद्धप्रव्रज्यो है ४ (२)
फिरभी--प्रव्रज्या चार प्रकारकी कही गई है जैसे-अवपात प्रव्रज्या १ आख्यात प्रव्रज्या २ सङ्गरप्रव्रज्या ३ और विहगगतिप्रव्रज्या ४ इनमें जो प्रवज्या अवपातसे-सद्गुरुकी सेवासे प्राप्त होती है, यह अयपात प्रव्रज्या है। जो प्रव्रज्या आख्यात-धर्मोपदेशसे प्राप्त होती है, वह आख्यान प्रव्रज्या है। जैसे आर्यरक्षितके भाई फल्गुरक्षितको प्राप्त हुई प्रव्रज्या आख्यातप्रव्रज्या कही गई है । जो प्रवज्या संकेतसे प्राप्तकी લઈને પણ જે માણસ પોતાના સગાંસંબંધીઓના મેહમાં જકડાયેલું રહે છે તેવી પ્રવજ્યાને આ કારણે જ માગતઃ પ્રતિબદ્ધા કહી છે, કારણ કે માર્ગતઃ (પૂર્વકાલિન) મેહ આદિ બંધને તેમાં ચાલુ જ રહે છે. ૨ જે પ્રવજ્યા શ્રમણ પર્યાયમાં પ્રાપ્ત થનારા ભાવી લાભની ચાહનાથી અને પૂર્વકાલિન ત્યક્ત વસ્તુઓની ચાહનાથી પ્રતિબદ્ધ હોય છે તે દીક્ષાને ઉભયતઃ પ્રતિબદ્ધા કહે છે. ૩ જે પ્રવજ્યા સકળ આશંસાઓથી (ઈચ્છાઓથી) રહિત હોય છે. એટલે કે માત્ર મોક્ષપ્રાપ્તિની અભિલાષાવાળી જે પ્રત્રજ્યા હોય છે તેને અપ્રતિબદ્ધતા प्रत्रया 83 . ४ । २ ।।
પ્રવજયાના નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકાર પણ પડે છે–(૧) અપાત પ્રવજ્યા सायात प्रया, (3) २२ प्रया, (४) पिगगति प्रवलय. २ પ્રજ્યા અપાતને લીધે (સદ્ગુરુની સેવાને લીધે ) પ્રાપ્ત થાય છે, તેને અપાત પ્રવજ્યા કહે છે. જે પ્રવજ્યા આખ્યાનથી-ધર્મોપદેશના શ્રવણથી પ્રાપ્ત થાય છે તેને અથવા-“ પ્રવજ્યા” શબ્દ સાંભળવાથી પ્રાપ્ત થાય છે તેને આખ્યાત પ્રત્ર કહે છે. જેમકે આર્ય રક્ષિતના ભાઈ ફશુરક્ષિતને પ્રાપ્ત
श्री. स्थानांग सूत्र :03
