________________
%3
सुधा टीका स्था० ४ उ०४ सू०१६ पुरुषजातनिरूपणम्
३४७ यद्वा-एको बुधः-शास्त्रज्ञानसम्पन्नः सन् क्रियायां बुधहदयः-किंकर्तव्यताविमूढतारहितत्वाल्लक्ष्यज्ञानसम्पन्नमना भवतीति प्रथमः १। एवं शेषभङ्गत्रयमूहनीयम् । ४ । (४२)। ___" चत्तारि पुरिसनाया " इत्यादि-स्पष्टम् , नवरम्-एकः पुरुष आत्मानुकम्पको-स्वात्मरक्षको भवति, किन्तु नो परानुकम्पक:-पररक्षको न भवति, स प्रत्येकबुद्धो जिनकल्पिको या, परानपेक्षो निर्दयो वा १, तथा-एकः परानुअबुध अबुध हृदय ४ इनमें जो सक्रियावाला होनेसे पपिडत होता है और सत् और असतके बोधसे सम्पन्न हृदयवाला होताहै, वह प्रथम भंगमें लिया गया है । ऐसा यह पुरुष विवेककारक मनवाला होता है। अथवा जो पुरुष शास्त्रीय ज्ञानसे सम्पन्न होता हुआ क्रियामें बुध हृदयवाला होता है, किंकर्तव्यतामें विमूदतासे रहित होनेसे लक्ष्य ज्ञानसे सम्पन्न मनयाला होता है, ऐसा यह पुरुष प्रथम भंगमें लिया गया है इसी तरहसे शेष भंगत्रय भी समझ लेना चाहिये (४२)
फिरभी-" चत्तारि पुरिसजाया" इत्यादि-पुरुषजात चार कहे गये हैं-जैसे आत्मानुकम्पक नो परानुकम्पक १ परानुकम्पक नो आत्मानुकम्पक २ उभयानुकम्पक ३ और अनुभयानुकम्पक ४ इनमें प्रथम भंगमें वह पुरुष लिया गया है जो स्थात्मरक्षकही होता है पररक्षक नहीं होता है जैसे-प्रत्येक बुध अथया जिनकल्पिक अथवा दूसरेकी
પહેલા ભાંગાનું સ્પષ્ટીકરણ –જે પુરુષ સક્રિયાપાળે હેવાથી પંડિત હોય છે અને સત્ અને અસત્તા બંધથી યુક્ત હદયવાળ હોય છે, તેને પહેલા ભાગમાં લઈ શકાય છે. એ પુરુષ વિવેકકારક મનવાળો હોય છે અથવા જે પુરુષ શાસ્ત્રીય જ્ઞાનથી સંપન્ન પણ હોય છે, અને ક્રિયામાં પણ બધ હદયવાળ હોય છે કર્તવ્ય વિમૂઢ હેતે નથી અને લક્ષ્યજ્ઞાનથી સંપન્ન મનવાળો હોય છે તેને પહેલા ભાગમાં મૂકી શકાય છે એજ પ્રમાણે બાકીના ત્રણ ભાંગ પણ જાતે જ સમજી લેવા. ૪રા
"चत्तारि पुरिसजाया " त्याहि-नीय प्रमाणे या२ ५४१२ना पुरुष ४ा छ-(१) भाभानु:५४ नो परानु:५४, (२) ५२०५४ नो मात्मानु. ५४, (3) GRANT४५४ भने (४) मनुलयानु४५४.
પહેલા ભાગમાં એવા પુરુષને લેવામાં આવ્યું છે કે જે સ્વાત્મરક જ હોય છે પણ પરરક્ષક હોતું નથી. જેમકે પ્રત્યેક બુધ, અથવા જિનકદિપક અથવા અન્યની પરવા ન કરનારે નિર્દય પુરુષ. બીજા ભાંગામાં એવો પુરુષ
श्री. स्थानांग सूत्र :03
