________________
३०६
स्थानाङ्गसूत्रे भवति, इति प्रथमः १, एको वर्षिता न तु गर्जितेति द्वितीयः २, एको गर्जिताऽपि वर्षिताऽपीति तृतीयः ३, एको नो गर्जिता नो वर्षिताऽपि च भवतीति चतुर्थः ४ (१) ' एवामेवे' त्यादि-एवमेव मेघवदेव पुरुषजातानि चत्यारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-एकः-कश्चित् गर्जिता-दानज्ञानव्याख्यानानुष्ठानशत्रुनिग्रहादिविषये उच्चैः प्रतिज्ञाकारी भवति, किन्तु नो वर्षिता-पतिज्ञातकारको न भवति । इति प्रथमः १। तथा-एको चर्षिता-कार्यकर्ता भवति, किन्तु नो गर्जिता-उच्चैः प्रतिज्ञाता न भवतीति द्वितीयः श तथा-एको गर्जिताऽपि वर्षितापि, इति तृतीयः ३॥ तथा-एको नो गर्जिता नो वर्षिता च भवति । इति चतुर्थः ४। (२) एक मेघ ऐसा होता है, जो जल बरसानेवाला होता है, पर वह गर्जनकारी नहीं होता है । कोई एक मेघ ऐसा होताहै, जो गरजता भी है और बरसता भी है ३। और कोई एक मेघ ऐसा होता है जो न गरजता है और न बरसताही है ४ (१) इसी तरहसे पुरुष जात भी चार कहे गये हैं इनमें कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो दान ज्ञान व्याख्यान अनुष्ठान एवं शत्रुनिग्रह आदिके विषयमें ऊंची प्रतिज्ञा करनेवाला होता है परन्तु वह प्रतिज्ञात अर्थका करनेवाला नहीं होता है ११ तथा-कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो केवल कार्यका करनेवाला होता है, किन्तु वह ऊंची प्रतिज्ञा करनेवाला नहीं होताहै । तथा कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो कार्य करता भी होता है और ऊंची प्रतिज्ञा करनेवाला भी होता है ३ तथा कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो न ऊंची प्रतिज्ञा करता है और न उसका निर्वाह करनेवालाही होता है ४(२) કે જે વરસે છે ખરા પણ ગર્જતે નથી. (૩) કે ઈ મેઘ એ હોય છે કે જે ગજે પણ છે અને વરસે પણ છે. (૪) ઈ મેઘ એ હોય છે કે જે ગર્જતે પણ નથી અને વરસતે પણ નથી. ૧
મેઘની જેમ પુરુષે પણ ચાર પ્રકારના કહ્યા છે—(૧) કેઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે જ્ઞાન, દાન, વ્યાખ્યાન, અનુષ્ઠાન, શત્રુ નિગ્રહ આદિ વિષે ઊંચી પ્રતિજ્ઞા કરનારે હોય છે, પરંતુ પ્રતિજ્ઞા અનુસાર આચરણ કરના હોતે નથી. (૨) કોઈ પુરુષ એ હોય છે કે જે કેવળ કાર્ય કરનારો હોય છે અને ઊંચી ઊંચી પ્રતિજ્ઞા કરનારો હોતો નથી. (૩) કોઈ પુરુષ એવો હોય છે કે જે કાર્ય કરનાર પણ હોય છે અને ઊંચી ઊંચી પ્રતિજ્ઞા કરનારે પણ હોય છે. (૪) કોઈ પુરુષ એ હોય છે કે જે ઊંચી ઊંચી પ્રતિજ્ઞા કરનારે પણ હોતું નથી. અને એવાં કાર્યો કરનાર પણ હોતો નથી.ારા
श्री स्थानांग सूत्र :03