________________
२९२
स्थानाङ्गसूत्रे यद्वा-एकः पुरुषः पूर्व गृहस्थत्वे वा गृहतो निष्क्रमणकाले श्रेयान् भवति, स एव पुनः प्रव्रज्यायां वा विहारसमये श्रेयान्-प्रशस्यभावो भवति, इति प्रथमः । १ । तथा-एका पूर्व-गृहस्थत्वे वा निष्क्रमणकाले पापीयान् भवति स एव पुनः प्रवज्यायां या विहारकाले श्रेयान भवति इति द्वितीयः । २। एवं भगद्वयमपि योजनीयम् । ४ । (१) ___ " चत्तारि पुरिसजाया" इत्यादि-पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञतानि, तद्यथा-एकः पुरुषो मावतः श्रेयान् भवति, द्रव्यतस्तु श्रेयान्-अतिप्रशस्य इति. इत्येवं बुद्धिजनकतया सदृशकः-श्रेयसा तुल्यो न तु सर्वथाऽतिप्रशस्य एव भवतीति कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो पहिले गृहस्थावस्थामें अथवा गृहसे निष्क्रमण (दीक्षा) कालमें जैसे प्रशस्य भावों युक्त होता है, वैसेही प्रशस्य भावोंसे युक्त होता है, वसेही प्रशस्त भावोंसे युक्त वह प्रव्रज्यामें या विहार समयमें बना रहता है, ऐसा यह प्रथममङ्ग है । तथा कोई एक ऐसा होता है जो पहिले गृहस्थावस्थामें या निष्क्रमणकालमें अतिशय पापी होता है वही बादमें प्रव्रज्यामें या विहारकालनं प्रशस्त भाषयाला हो जाता है ऐसा यह द्वितीय भङ्ग है । इसी तरहसे शेष दो भङ्गोंको भी समझ लेना चाहिये १ ___" चत्तारि पुरिसजाया" इत्यादि-पुनश्च-पुरुष चार कहे गये हैं जैसे इनमें कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो भावकी अपेक्षा श्रेयान् प्रशस्त होता है पर द्रव्यको अपेक्षा तो बह " अतिप्रशस्त है " ऐसी बुद्धिका जनक होनेसे प्रशस्त तुल्य होता है अति प्रशस्तके जैसा होता
અથવા આ ચાર ભાંગીને નીચે પ્રમાણે અર્થ પણ થઈ શકે છે-(૧) કે એક પુરુષ ગૃહસ્થાવસ્થામાં અથવા દીક્ષા અંગીકાર કરતી વખતે પ્રશસ્ત ભાવથી યુક્ત હોય છે અને ત્યાર બાદ પિતાના સમસ્ત દીક્ષાકાળમાં પણ પ્રશસ્ત ભાવથી જ યુક્ત રહે છે. (૨) કોઈ એક પુરુષ પિતાની ગૃહસ્થાવસ્થામાં અતિશય પાપી હોય છે પણ પ્રવ્રયા અંગીકાર કર્યા બાદ પિતાની શ્રમણ પર્યાયમાં પ્રશસ્ત ભાવયુક્ત જ રહે છે. એ જ પ્રમાણે બાકીના બે માંગા પણ સમજી લેવા.
"चत्तोरि पुरिसजाया"-पुरुषांना नीचे प्रमाणे या२ ५४२ ५५ ५३ છે-(૧) કોઈ પુરુષ એવો હોય છે કે જે ભાવની અપેક્ષાએ શ્રેયાન (પ્રશસ્ય) હોય છે, અને દ્રવ્યની અપેક્ષાએ “આ માણસ અતિ પ્રશસ્ત છે” આ પ્રકારના ભાવને જનક હોવાથી અતિ પ્રશસ્ત જેવો લાગે છે- સર્વથા અતિ
श्री. स्थानांग सूत्र :03
