________________
सुघा टीका स्था०४ उ०३ सू०२ पक्षिदृष्टान्तेन चतुर्विधपुरुषजातनिरूपणम् ७ म्पन्नोऽपि ३, एको नो रुतसम्पन्नो नो रूपसम्पन्नः । एवमेव चत्वारि पुरुष जातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-रुतसम्पन्नो नामैको नो रूपसम्पन्नः ४॥ १॥
चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-भीतिकं करोमीत्येकः प्रीतिकं करोति १, प्रीतिकं करोमीत्येकोऽपीतिकं करोति २, अप्रीतिकं करोमीत्येका प्रीतिकं करोति ३, अमीतिकं करोमीत्येकोऽप्रीतिकं करोति ४।।२।
चत्वारि पुरुषजातानि प्रजातानि, तद्यथा-आत्मनो नामैकोऽप्रीतिकं करोति नो परस्य १, परस्य नामैकः प्रीतिकं करोति नो आत्मनः ४, । ३ । शब्द भी उसका आनन्द दायक होता है-३ और-कोई एक पक्षी ऐसा होता है. जो-नतो बोलने में और-न देखने में सुन्दर होता है-४
इसी प्रकार पुरुष जात चार हैं कोई एक ऐसा होता है जिसका शब्द आनन्द दायक होता है किन्तु-आकार सुन्दर नहीं होता है-१ कोई पुरुष ऐसा होता है जो रूप में तो सुन्दर, पर-बोलने में नहीं-२ कोई एक ऐसा होता है जो बोलने में भी और-आकार में भी सुन्दर होता है-३ कोई एक न तो बोलने में-न देखने में सुन्दर होता है-४ फिरभी-चार प्रकार के पुरुष होता हैं, जैसे-कोई एक ऐसा होता है जा-"मैं प्रोति करूं "-ऐसा निश्चय करके प्रीति करता है-१ कोई एक मैं प्रीति करूं ऐसा निश्चय करके भी प्रीति नहीं करताहै-२ कोई एक पुरुष "मैं अप्रीति करूं" ऐसा निश्रय करके भी अप्रीति नहीं करता है-३ પણ સુંદર હોય છે અને તેને અવાજ પણ આનંદદાયક હોય છે. (૪) કોઈ એક પક્ષી એવું હોય છે કે જેને અવાજ પણ મધુર હેતે નથી અને દેખાવ પણ સુંદર હેત નથી.
એ જ પ્રમાણે પુરુષ પણ ચાર પ્રકારના હોય છે. (૧) કોઈ એક પુરુ. ષની વાણી આનંદદાયક હોય છે, પણ દેખાવ સુંદર હેતે નથી (૨) કોઈને દેખાવ સુદર હૅય છે પણ વાણી મધુર હોતી નથી. (૩) કેઈની વાણી પણ મધુર હોય છે અને દેખાવ પણ સુંદર હોય છે. (૪) કેઈની વાણું પણ મીઠી હેતી નથી અને દેખાવ પણ સુંદર હોતું નથી. પુરુષના આ પ્રમાણે પણ ચાર પ્રકાર પડે છે--(૧) કેઈ એક પુરુષ એ હોય છે કે જે પ્રીતિ કરવાને નિશ્ચય કરીને પ્રીતિ કરી શકે છે. (૨) કઈ પ્રીતિ કરવાનો નિશ્ચય કરવા છતાં પ્રીતિ કરતો નથી. (૪) કેઈ પુરુષ અપ્રીતિ કરવાનો નિશ્ચય કરીને અપ્રીતિ જ કરે છે.
श्री स्थानांग सूत्र :03
