________________
सुधा टीका स्था०४ उ०३ सू०२ पक्षिदृष्टान्तेन चतुर्विधपुरुषजातनिरूपणम् ५ यथा शैलाः-पाषाणशर्कराः पादादौ स्पृष्टाः किश्चिदुःखं जनयन्ति न तु लिप्यन्ते, तथा भावोऽपि ४॥
एतद्भावचतुष्टयानुप्रविष्टजीवस्य फलमाह-" कद्दमोदगसमाणं" इत्यादि, क्रमेण चतुर्णा फल-नैरयिक-तिर्यङ्-मनुष्य-देवगतिप्राप्तिरूपं योध्यम् । सू०१ ।
अनन्तरं भाव उक्तः, साम्त भाववत्पुरुषजातं दृष्टान्तप्रदर्शनपुरस्सर निरूपयति
मूलम्-चत्तारि पक्खी पण्णत्ता, तं जहा-रूयसंपन्ने णाममेगे णो रूवसंपन्ने १, रूवसंपन्ने णाममेगे णो रूयसंपन्ने २, एगे रूवसंपन्नोऽवि ख्यसंपन्नेऽवि ३, एगे नो रूयसंपन्ने नो रूबससंपन्ने ४ । एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पण्णत्ता, तं जहा-रूयसंपन्ने णाममेगे णो रूवसंपन्ने १-४, । १ ।
चत्तारि पुरिसजाया पण्णत्ता, तं जहा-पत्तियं करेमीतेगे पत्तियं करेइ १, पत्तियं करेमीतेगे अपत्तियं करेइ २, अप्पत्तियं से दूर कर दी जाती है, उसी तरह दूर कर दिया जाता है, और-जो भाव शैलोदक समान होता है वह जैसे-पाषाण शर्करा पादादिकों में स्पृष्ट होने पर कुछ दुःख देती है किन्तु-चिपकती नहीं है, उसी तरह चिपकता नहीं है । इन चार प्रकार के भावों में प्रविष्ट जीव क्रम गतिसे नैरयिक-तिर्थश्च मनुष्य और देवोंमें जाता है। अर्थात् कर्दमोदक जैसे मलीन भाववाला नरकमें, और खानोदक समान भाववाला तिर्यंचमें और वालुकासमान भाववाला मनुष्य में एवं शैलोदक समान भाववाला देवताओं में जाता है । सू० १॥ દિકેને સ્પર્શ થતાં સહેજ પીડા થાય છે પણ તે કાંકરા આદિ પગની સાથે ચેટી જતાં નથી, એ જ પ્રમાણે શૈલેદક સમાન ભાવ આત્મામાં ચેટી જતા નથી–સ્થિર થતાં નથી. આ ચાર પ્રકારના ભાવમાં પ્રવિણ જીવ ક્રમશઃ નરયિક, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અર્થાત્ કર્દમોદક જેવા મલીન ભાવવાળે નરકમાં, તેમ જ કાજળ જેવા ભાવવાળે તિય"ચમાં અને વાલુકા રેતી સમાન ભાવવાળે મનુષ્યમાં અને શેલેદક સમાન ભાવવાળે દેવમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે સૂ. ૧
श्री स्थानां। सूत्र :03
