________________
सुघा टोका स्था०४ उ ३ सू.२९ चतुषिधपुरुषजातविषकचतुर्दशचतुर्मङ्गोनि० १५५ यम् । तत्र द्वितीयमङ्गस्थो वालतपस्वी, तथाविधश्रद्धावान् साधुर्षा २॥ तृतीयमङ्गस्थः सुश्रावकः ३। चतुर्थमङ्गस्थस्तु कालसौकरिकादि, ढोवेनि ।४। (१३) ___ "चतारि पुरिसनाया” इत्यादि-पुनः पुरुषजातानि चत्वारि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-एकः पुरुषः एकेन-श्रुतेन वर्धते, एकेन-सम्यग्दर्शनेन हीयते-हीनो भवति, यथोक्तं च"जह जह बहुस्सुओ संमओ य सीसगणसंपरिवुडो य ।
अविणिच्छिो य समए तह तह सिद्धतपरिणीभो ।१। छाया-" यथा यथा बहुश्रुतः संमतश्च शिष्यगणसंपरितश्च ।
अविनिश्चितश्च समये तथा तथा सिद्धान्तप्रत्यनीकः ।१।” इति, अयमर्थः-पुरुषो यथा यथा बहुश्रुतः-बहुशास्त्रज्ञो भवति, संमतः-जनैरादृतः शिण्यगणसंपरितृतः - शिष्य गणपरिवेष्टितश्च भवति, स च यदि समयेहोता है द्वीतीय भङ्ग में बाल तपस्वीको तथाविध श्रद्धाशाली पुरुष को तृतीय भङ्ग में सुश्रावकको और चतुर्थ भङ्ग में कालसौकरिक आदि अथवा मूढको दृष्टान्त में रखना चाहिये (१३)
चौदहवें सूत्र में जो चार प्रकारके पुरुष कहे गये हैं-सो उनका सारांश ऐसा है कि इनमें कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो एकसेश्रुतसे तो. बढता है अर्थात् स्वाध्याय करते २ या अध्ययन करते २ अपने श्रुतज्ञानको तो बढा लेना है-बहुश्रुत हो जाता है पर वह एकसे-सम्यग्दर्शन से रहित होता है कहा भी है-- ___“जह जह बहुस्लुआ" इत्यादि ॥१॥ इस गाथा का तात्पर्यार्थ ऐसा है-पुरुष जैसे २ बहुश्रुत बहु शास्त्रज्ञ होता है संमतजनों द्वारा
બીજા ભાગમાં બાલતપસ્વીને, તે પ્રકારની શ્રદ્ધાવાળા પુરુષને અથવા સાધુને મૂકી શકાય છે. ત્રીજા ભાંગામાં સુશ્રાવકને અને ચોથા ભાંગામાં મૂઢ અથવા કાલસૌકરિક જેવા પુરુષને મૂકી શકાય છે.
ચૌદમાં સૂત્રમાં જે ચાર પ્રકારના પુરુષે કહ્યા છે તેનું સ્પષ્ટીકરણ-(૧). કેઈ એક પુરુષ એવો હોય છે કે જે એક બાબતમાં–જેમકે શ્રતમાં તે આગળ વધતો જાય છે એટલે કે સ્વાધ્યાય કરતે કરતે શ્રતજ્ઞાનમાં તે આગળ વધતું જાય છે પરંતુ બીજી બાબતમાં હીયમાણ થતું રહે છે જેમકે સમ્યગુ शनिया २डित था लय छे. ५४ छ ४-"जह जह बहुस्सुआ"त्या.
આ ગાથાને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે–પુરુષ જેમ જેમ બહુશ્રુત-બહુ શાસાણ થતું જાય છે, સંમત (લેકે દ્વારા તેના અભિપ્રાયને સ્વીકારવામાં
श्री. स्थानांग सूत्र :03
