________________
सुधा टीका स्था० ४ उ.२ सू०६० मानुषोत्तरपर्वतस्य कूटनिरूपणम् ७३१
छाया-मानुषोत्तरस्य खलु पर्वतस्य चतुर्दिशि चत्वारि कूटानि प्रज्ञप्तानि, तघथा-रत्नं १, रत्नोच्चयं २, सर्वरत्नं ३, रत्नसंचयम् ४ । सू० ६० ॥
टीका-"माणुसुत्तरस्से " त्यादि
मानुषोत्तरस्य खलु पर्वतस्य चतुर्दिशि चतसृणां दिशां समाहारश्चतुर्दिक तस्मिश्चतुर्दिशि, सूत्रे प्राकृतत्वादनुस्वारः चतसृषु दक्षिणपूर्वादिषु दिक्षु चत्वारि कूटानिशिखराणि प्रज्ञप्तानि, इह दिग्ग्रहणे विदिशां ग्रहणं, चतुषु कोणेष्वित्यर्थः । तानि कूटानि दक्षिणपूर्वादिदिक्क्रमेण निरूपयन्नाह-तद्यथेति, रत्नं तदाख्यं कूटं रत्नकूटमित्यर्थः, तच्च दक्षिणपूर्वस्यां दिशि-अग्निकोणे दक्षिणदिग्वति सुपर्णकुमारेन्द्रस्य वेणुदेवस्य निवासस्थानम् १,
तथा दक्षिणपश्चिमदिगन्तराले-नैर्ऋतकोणे रत्नोच्चयं-तदाख्यं कूटं रत्नोचयकूटमित्यर्थः, तच्च वेलम्बं सुखदमिति नामान्तरमपि भजते, तत्कूटं वेलम्बस्य दक्षिणदिग्वति वायुकुमारेन्द्रस्य वर्तते २, ।
तथा-पूर्वोत्तरस्यां दिशि-ईशानकोणे-सर्वरत्नं-सर्वरत्नकूट, तच्च उत्तरदि. ग्वत्तिनो वेणुदालिनामकसुपर्णकुमारेन्द्रस्य बोध्यम् ३,
टीकार्थ-पुष्कराद्धक्षेत्र में मानुषेोत्तर पर्वतके चारों दिशाओंमें चार कूटहैं, यहाँ दिशापदसे पूर्वादि चार दिशाएं भी ली गई हैं। इसी तरहसे चारों दिशाओं और विदिशाओं में ये चार कूट फैले हुवे हैं। रत्नकूट दक्षिण पूर्वदिशामें अग्निकोणमें है । यह दक्षिण दिग्वर्ती सुपर्णकुमारेन्द्र वेणुः देवका निवासस्थान है १, तथा दक्षिण-पश्चिममें नैर्ऋतकोणमें रत्नोच्चय कूट है । इसका-" वेलम्बसुखद् " भी नाम है, यह कूट दक्षिण दिग्वर्ती वायुकुमारेन्द्र वेलम्बका है २, तथा-पूर्वोत्तरमें-ईशानकोणमें सर्वरत्न कूट है, यह उत्तरदिग्वर्ती वेणुदालिक सुपर्णकुमारेन्द्रका है ३, पश्चिमो.
ટીકાથ–પુષ્પરાધ ક્ષેત્રમાં માનુષેત્તર પર્વતની ચારે દિશાઓમાં ચાર ફૂટ છે. અહીં દિશાપદ દ્વારા પૂર્વાદિ ચાર દિશાઓ અને વિદિશાઓ પણ ગૃહીત થઈ છે. આ રીતે ચાર દિશાઓ અને વિદિશાઓમાં તે ચાર ફૂટ ફેલાયેલા છે. દક્ષિણ-પૂર્વ દિશામાં (અગ્નિકેણમાં) રત્નકૂટ આવેલું છે. તે દક્ષિણ દિશાવર્તી સુપર્ણકુમારેન્દ્ર વેણુદેવનું નિવાસસ્થાન છે. દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં (નૈઋત્યકેણમાં) રત્નશ્ચય કૂટ આવેલું છે. તેનું બીજું નામ “વેલમ્બસુખદ” છે. આ ફૂટ દક્ષિણ દિશાવર્તી વાયુકુમારેદ્ર વેલમ્બનું નિવાસસ્થાન છે. પૂર્વોત્તરમાં (ઈશાન કેણમાં) સર્વરત્નકૂટ આવેલું છે. તે ઉત્તરદિવર્તી વેણુદાલિક નામના સુપર્ણ કુમારેન્દ્રનું નિવાસસ્થાન છે. પશ્ચિત્તિરે (વાયવ્યકોણમાં) રત્નસંચય ફૂટ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
