________________
६६४
स्थानाङ्गसूत्रे
साधुवेषधारी निह्नवः । इति तृतीयः ३ । तथा एकः पुरुषो भावतोऽप्यक्षेमोद्रव्यतोऽप्यक्षेमः, अन्यतीर्थिको गृहस्थोवेति चतुर्थः । ४ ।
" चत्तारि संबुका " इत्यादि शम्बूकाः - शङ्खाः चत्वारः मज्ञप्ताः, तद्यथाएक:- कश्चित् शम्बूकः (शङ्खः ) वामः - वामपार्श्वव्यवस्थितत्वात् प्रतिकूलगुणत्वाद्वा, स एवं पुनर्वामाssवभवति १, एकः शङ्खो वामः सन् दक्षिणावर्ती भवतिर, एकः शङ्खो दक्षिणः दक्षिणपार्श्वनियुक्तत्वादनुकूलगुणत्वाद्वासन वामाऽऽवते भवति ३ । तथा एकः शङ्खो दक्षिणो दक्षिणा भवति ४ ।
वह राजादि कारणवशसे अर्थात् मिथ्यात्वी राजा के कारण द्रव्यलिङ्ग रहित साधुकी तरह अक्षेमरूप हो जाता है २, कोई पुरुष ऐसा होता है जो भावकी अपेक्षा अक्षेमरूप होता है और द्रव्यकी अपेक्षा क्षेमरूप होता है। जैसे- साधु वेषधारी निहव ३ तथा कोई एक पुरुष ऐसा होता है जो भावसे भी अक्षेमरूप होता है और द्रव्य से भी अक्षेमरूप होता है जैसे अन्यतीर्थिक अथवा गृहस्थजन ४
" चत्तारि शंबुक्का " शङ्ख चार प्रकारके कहे गये हैं, जैसे- कोई एक शङ्ख वाम पार्श्वमें व्यवस्थित होनेसे अथवा प्रतिकूल गुणवाला होनेसे वाम होता है वही पुनः वाम आवर्तवाला होता है, यह " वामवामावर्त " ऐसा पहला भङ्ग है । कोई एक शङ्ख ऐसा होता है जो बाम होता हुवा दक्षिणावर्तवाला होता है २, कोई एक शङ्ख ऐसा होता है जो दक्षिण पाइर्वमें नियुक्त होनेसे अथवा - अनुकूल गुणवाला મિથ્યાત્વી રાજાને કારણે દ્રવ્યલિંગ રહિત સાધુની જેમ અફ્રેમરૂપ થઈ જાય છે (૩) કાઇ એક પુરુષ એવા હાય છે કે જે ભાવની અપેક્ષાએ અક્ષેમરૂપ હાય છે, પણ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ ક્ષેમરૂપ હાય છે. જેમકે સાધુ વૈષધારી નિહવા (૪) કાઇ પુરુષ એવે! હાય છે કે જે ભાવની અપેક્ષાએ પણ અક્ષેમરૂપ હોય છે અને દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પણ અક્ષેમરૂપ જ હેાય છે. જેમકે અન્ય તીર્થિક અથવા ગૃહસ્થજન । ૭ ।
"( વામ
વામ
“ चत्तारि शंबुक्का " त्यिाहि शम यार अमरना उद्या छे – (१) વામાવત ” કોઇ એક શંખ વામપાર્શ્વમાં વ્યવસ્થિત હાવાથી અથવા પ્રતિકૂળ ગુણવાળે! હાવાથી ‘ વામ ' હાય છે. એ જ શંખ વળી વામ આવતવાળા होवाथी 'वाम वामावर्त ' રૂપ પહેલા પ્રકારના હૈાય છે. (ર) દક્ષિણાવત ’–કાઇ એક શ`ખ એવા હાય છે કે જે વામ હાવા છતાં પણ દક્ષિણાવર્તવાળા હોય છે. (૩) · દક્ષિણ વામાવત' ' કોઈ એક શખ એવા હાય છે કે જે દક્ષિણપામા નિયુક્ત હોવાથી અનુકૂળ ગુણવાળા હોય છે, પણ વામ આવતવાળા હેાવાથી તેને ‘ દક્ષિણુ વામાવત ' રૂપ ત્રીજા પ્રકારમાં
"
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
