________________
५८४
स्थानाङ्गसूत्रे टीका-" चत्तारि पडिसंलीणा" इत्यादि-प्रतिसंलीना:-प्रति-वस्तु वस्तु प्रतिसंलीना:-आत्मसंगोपकाः प्रतिसंलीनाः, ते चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-क्रोधप्रतिसंलीन:-क्रोधं प्रति उदयनिरोधेनोदितविफलीकरणेन च प्रतिसंलीनः क्रोधप्रतिसंलीनः उक्तं च" उदयस्सेव निरोहो उदयपत्ताण वाऽफली करणं ।
जं एत्थ कसायाणं कसायसंलीणया एसा । १।" छाया-" उदयस्यैव निरोधः उदयमाप्तानां वाऽफलीकरणम् ।
___ यदत्र कषायाणां कषायसंलीनतेषा।१" एवं मानादिष्वपि विज्ञेयम् ।
" चत्तारिअपडिसंलीणा" इत्यादि - अप्रतिसंलीनाश्चत्वारः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-क्रोधाप्रतिसंलीन:-क्रोधं प्रति अप्रतिसंलीन:-सम्य-निरोधरहितः १, एवं मानादिष्वपि विज्ञेयम् । २ ।
टीकार्थ-हर एक वस्तु के प्रति जो आत्मसंगोपक होते हैं, वे प्रतिसंलीन हैं। ये प्रतिसंलीन जो क्रोध प्रतिसंलीन आदिके भेदसे चार कहे गये हैं उनका अभिप्राय ऐसा है-जो उदित हुवे क्रोधको विफल कर देते हैं या उसके उदयका निरोध कर देते हैं, वे क्रोध प्रतिसंलीन हैं। कहाभी है
" उदयस्लेवनिरोहो" इत्यादि ।
कषायोंके उदयका निरोध करना अथवा-उदय प्राप्त कषायोंको विफल करना यह कषाय संलीनता है। इस तरहका कथन मान आदिकोमें भी समझ लेना चाहिये । चत्तारि अपडिसलीणा-इत्यादि । क्रोध अप्रतिसंलीन आदिके भेदसे जो अप्रतिसंलीन चार प्रकारके कहे गये हैं, उनका तात्पर्य ऐसा है-वे क्रोध अप्रतिसंलीन हैं, इसी तरहका कथन मान आदिकोमें भी जानना चाहिये ।
ટીકા–એક વસ્તુ પ્રત્યેથી આત્માને વાળી લેનારને પ્રતિસંલીન કહે છે. જે માણસ ઉદિત થયેલા કોપને વિફલ કરી નાખે છે અથવા તેના ઉદયનો નિરોધ કરી નાંખે છે તેને ક્રોધ પ્રતિસંલીન કહે છે કહ્યું પણ છે કે – " उदयस्सेवनिरोहो" छत्या-पायांना या निराध ४२वा अथवा य પ્રાપ્ત કષાયને વિફલ કરવા તેનું નામ કષાય સંલીનતા છે. આ પ્રકારનું કથન માન, માયા અને લેભ વિષે પણ સમજવું.
___" चत्तारि अपडिसंलीणा" त्याहि. मप्रतिससीनना-ठोध मप्रतिसalन આદિ ચાર પ્રકાર કહ્યા છે. ઉદય પ્રાપ્ત કાધને નિરોધ નહીં કરનારને કે અપ્રતિસં લીન કહે છે. એ જ પ્રમાણે બાકીના ત્રણ અપ્રતિસંલીનને ભાવાર્થ પણ જાતે જ સમજી લે.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
