________________
सुघा टीका स्था० ४३ उ.१ सू०२८ जीवद्रव्यपरिणामनिरूपणम् ५४७ ___ छाया–भरतैरवतयोः खलु वर्षयोः पूर्वपश्चिमवर्ना मध्यमका द्वाविंशतिरहन्तो भगवन्तश्चातुर्याम धर्म पज्ञपयन्ति, तद्यथा-सर्वस्मात् प्राणातिपाताद् विरमणम् , सर्वस्मात् मृषावादाद् विरमणम् , सर्वस्माद् अदत्तादानाद् विरमणम् , सर्वस्माद् बहिर्वादानाद् विरमणम् १। सर्वेषु खलु महाविदेहेषु अर्हन्तो भगवन्तः चातुर्यामं धर्म प्रज्ञापयन्ति, तद्यथा-सर्वस्मात् प्राणातिपाताद् विरमणम् , यावत् सर्वस्माद् बहिर्द्धादानाद् विरमणम् । सू. २८ ॥
टीका-" भरहेरवएसु" इत्यादि-भरतैरवतयोः एतदाख्ययोः 'खलु' वाक्यालङ्कारे, वर्षयोः क्षेत्रयोर्मध्ये पूर्वपश्चिमवर्जा:-पूर्वपश्चिमवर्तिनौ विहाय मध्यमका:-मध्ये भवा मध्यमारत एव मध्यमकामध्यवर्तिनः, द्वाविंशतिः द्वाविंशतिसंख्यकाः अर्हन्तः तीर्थङ्कराः, चातुर्याम-यमाः-सावधविरतिलक्षणाः, त एव ___ अजीव द्रव्यका परिणाम कहकर अब सूत्रकार जीव द्रव्यके परिणामोंका कथन करते हैं-" भरहेरवएसुणं वासेलु पुरिमपच्छिमबज्जा" इत्यादि - सूत्रार्थ-भरत-ऐरवत क्षेत्रमें पूर्व-पश्चिमके तीर्थंकरोंको छोडकर बीचके २२तीर्थङ्करोंने चातुर्याम धर्मकी प्रज्ञापना की है। वह चातुर्याम धर्म इस प्रकारसे है-समस्त प्राणातिपातसे विरमण-१, समस्त मृषावादसे विरमण-२, समस्त अदत्तादानसे विरमण-३, एवं धर्मोपकरणके सिवाय समस्त परिग्रहसे विरमण-४ । समस्त महाविदेहोंमें अर्हन्त-भगवन्तोंने जो चातुर्याम धर्मकी प्रज्ञापना की है वह चातुर्याम धर्म पूर्वोक्त समस्त प्राणातिपात आदिसे विरमण रूपही है। टीकार्थ-यहां-"गं" पद वाक्यालङ्कार में प्रयुक्त है। पूर्व-पश्चि
અજીવ દ્રવ્યના પરિણામનું નિરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર જીવ દ્રવ્યના परिणामनु नि३५९५ ४२ छे. "भरहेरवएसुणं वासेसु पुरिमपच्छिमवज्जा'' त्या:
સૂત્રાર્થ–ભરત અને ઐરાવત ક્ષેત્રમાં પહેલા અને છેલા તીર્થકરે સિવાયના તીર્થકરોએ એટલે કે વચ્ચેના ૨૨ તીર્થકરોએ ચાતુર્યામ ધર્મની પ્રજ્ઞાપના शछे. ते यातुर्याम धर्मनु २१३५ मा प्रा२नु छ-(१) समस्त प्राति. પાતથી વિરમણ, (૨) સમસ્ત મૃષાવાદથી વિરમણ, (૩) સમસ્ત અદત્તાદાનથી વિરમણ અને (૪) ધર્મોપકરણ સિવાયના સમસ્ત પરિગ્રહથી વિરમણ. સમસ્ત મહાવિદેહમાં અહંત ભગવતેએ જે ચાતુર્યામ ધર્મની પ્રજ્ઞાપના કરી છે તે ચાતુર્યામ ધર્મ પૂર્વોક્ત સમસ્ત પ્રાણાતિપાત આદિથી વિરમણ રૂપ જ છે, ટીકાર્ચ–અહીં “” પદ વાક્યાલંકારમાં વપરાયું છે. પૂર્વ અને પશ્ચિમ પદો દ્વારા અહીં પ્રથમ તીર્થકર આદિનાથ અને છેલ્લા તીર્થકર મહાવીર પ્રભ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
