________________
सुधा टीका स्था०४ उ०१ सू०१७ सत्यासत्यनिमित्तक प्रणिधाननिरूपणम् ४९५ चतुर्विधं प्राणिधानं प्रज्ञप्तम् , तद्यया-मनाप्रणिध नं १, वाक्मणिधानं २, कायमणिधानम् ३, उपकरणप्रणिधानम् ४। एवं नैरयिकाणां पञ्चेन्द्रियाणां यावद् वैमानिकानाम् २४। चतुर्विधं सुप्रणिधानं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-मनःसुमणिधानं १, वासुप्रः णिधानं २, कायसुप्रणिधानम् ३,उपकरणसुप्रणिधानम्।। एवं संयतमनुष्याणामेव । ___ चतुर्विधं दुष्प्रणिधान प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-मनोदुष्पणिधानं १, वाग्दुष्प्रणिधानं २, कायदुष्प्रणिधानम् ३, उपकरणदुष्पणिधानम् एवं नैरयिकाणां पञ्चेन्द्रियाणां यावद् वैमानिकानाम् २४। (मू० १८) । टीका-" चउबिहे " इत्यादि-चतुर्विध-चतुष्प्रकारं सत्यं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-काय. ऋजुकता-ऋजु:-सरलः स एव ऋजुकस्तस्य भावः ऋजुकता, कायस्य ऋजुकता नायोग ४ । प्रणिधान चार प्रकार का कहा गया है, जैसे-मनः प्रणिधान १ वाक प्रणिधान-२ काय प्रणिधान-३ और उपकरण प्रणिधान । इस प्रणिधान का होना नारक पश्चेन्द्रिय से लेकर यावत् चैमानिक तक समान जानना चाहिये। सुप्रणिधान चार प्रकार का होता है जैसे-मनः सुप्रणिधान १ वाक् सुप्रणिधान २ काय सुप्रणिधान ३ और उपकरण सुप्रणिधान ४ यह सुप्रणिधान संयत मनुष्यों को ही होता है। दुष्पणिधान चार प्रकार का कहा गया है, जैसे-मनोदुष्प्रणिधान १ वाग्दु
प्रणिधान २ कायदुष्प्रणिधान ३ और-उपकरण दुष्प्रणिधान ४ यह दुष्प्रणिधान नैरयिक पञ्चेन्द्रियसे लेकर यावत् वैमानिक तकको होताहै।
सत्य कायऋजुकता आदि भेद से चार प्रकार का कहा गया है उसका तात्पर्य ऐसा है-ऋजु नाम सरलता है ऋजु ही ऋजुक है ऋजुक
प्रणिधान ५५] या२ १२ छ-(१) मन:प्रणिधान, (२) पाणिधान, (3) अयप्रणिधान मन (४) ५४२६ प्रणिधान. मा प्रणिधाननी ना२. કથી લઈને વૈમાનિક પર્યન્તના સમસ્ત જીવોમાં સદ્દભાવ સમજો.
સુપ્રણિધાનના પણ નીચે પ્રમાણે ચાર પ્રકાર પડે છે-(૧) મનઃસુપ્રણિધાન, (२) पा सुप्रणिधान, (३) अय सुप्रणिधान भने (४) 6५४२६ सुप्रणिधान. આ સુપ્રણિધાનને સદ્દભાવ સંયત મનુષ્યમાં જ હોય છે.
प्रणिधानना ५५ यार प्रा२ छ-(१) भनाप्रणिधान, (२) पाहु. विधान, (3) अयप्रणिधान मन (४) 6५४२५ हुप्रणिधान. म दुष्पलि. ધાનને સદ્ભાવ નારક પંચેન્દ્રિયથી લઈને વૈમાનિક પર્યન્તના જીવમાં હોય છે.
વિશેષાર્થ–સત્યના ચાર ભેદોનું હવે સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવે છે– જ' એટલે સરલ. જુને જ જુક કહે છે, જુકને ભાવેને ત્રાજુકતા કહે છે, કાયાની સાથે જ જેને સંબંધ છે એવી અજુકતાનું નામ કાજુકતા
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨