________________
४७८
स्थानाङ्गसूत्रे ताः, अचिन्वन्-भूतकाले उपार्जयन् , तद्यथा-तान्येव स्थानान्याह-क्रोधेन १, मानेन २, मायया ३, लोभेन ४। एवं यावद् वैमानिकानां विषये विजेयम् । एवं वर्तमाने चिन्यन्ति, भविष्यन्ति च चेष्यन्तीति । ____ "एवं चिणंति " इत्यादि-एवम् अनेन प्रकारेण, अर्थाद् यथा भूतकालिक 'मचिन्वन् ' इति पदं घटयित्वा दण्डकमुक्तं तथा 'चिन्यन्ति ' इति वर्तमानकालिकं पदं घटयित्वैत-अनन्तरोक्तं दण्डकं पठनीयम् , तथा-' चेष्यन्ति' इति
आगे भी करेंगे। इसी प्रकार जीवों ने इन्हीं चार कारणों को लेकर पूर्व में ज्ञानावरणीयादिक आठ कर्मप्रकृतियों का वेदन किया है वर्तमान में भी करते हैं और आगे भी करेंगे। इसी प्रकार जीवों ने इन चार कारणों को लेकर इन कर्मप्रकृतियों की निर्जरा की है अब भी वे करते हैं और आगे भी करेंगे, ऐसा यह कथन यावत् वैमानिक जीवों तक में जानना चाहिये इस प्रकार एक २ पद में तीन २ दण्डक यावत् निजरा पद तक कहना चाहिये। विशेषार्थ-नारक से लेकर वैमानिक तक के जीयों ने क्रोध मान माया और लोभ इन चार कारणों को आश्रित करके पहले भूतकाल में उपार्जन किया है ऐसा यह भूतकालिक दण्डक है, क्यों कि-"अचिन्वन्" पद है इस भूतकालिक पद को घटित करके यह दण्डक बनाया गया है। इसी तरह से "चिन्वन्ति " वर्तमानकालिक पद को घटित करके, और " चेष्यन्ति " भविष्यत्कालिक ભવિષ્યમાં પણ કરશે. આ ચાર કારણોને લીધે જ ભૂતકાળમાં છએ જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠ કર્મપ્રકૃતિઓનું વેદન કર્યું છે. વર્તમાનમાં પણ કરે છે અને ભવિષ્યમાં પણ કરશે. ક્રોધાદિક આ ચાર કારણને લીધે એ જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠ કર્મપ્રકૃતિઓની ભૂતકાળમાં નિજા કરી છે, વર્તમાનમાં પણ કરે છે અને ભવિષ્યમાં પણ કરશે. આ પ્રકારનું કથન વૈમાનિક પર્યન્તના સમસ્ત જેમાં પણ સમજવું જોઈએ. આ પ્રકારે પ્રત્યેક પદના ત્રણ ત્રણ દંડક નિર્જરા પર્યન્તના પૂર્વોક્ત પદ સાથે સમજવા જોઈએ.
વિશેષાર્થ_“નારકથી લઈને વૈમાનિક પર્યન્તના જીએ કે, માન, માયા અને લેભરૂપ ચાર કારણોને લીધે જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠ કર્મપ્રકૃતિઓનું ભૂતકાળમાં ઉપાર્જન કર્યું છે,” આ ભૂતકાલિક દંડક છે. કારણ કે " अचिन्वन् " मा भूतles यापहनी प्रयास ४१२ मा ४४ मनापामा मान्य छ. मे प्रमाणे “चिन्वन्ति " मावतभान यापहनी प्रयोग शन भान अ मे, भने “ चेष्यन्ति " विध्यः
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
