________________
४६६
स्थानासो इति, छाया-कर्म कषः भयो वा कषः अनयोरायः यतः कपायात् । कषमाययन्ति या यतो गमयन्ति कषं कषाया इति ।१।" इति, प्रज्ञप्ता: कथिताः, तद्यथा"कोहकसाए"-क्रोधकषाय:-क्रोधनं क्रोधः, यद्वा-क्रुध्यत्यनेनेति क्रोध:-क्रोधमोहनीयोदयजनितः स्वपरसन्तापको जीवस्य परिणामविशेषः, अथवा-मोहनीयकमैय, क्रोधचासौ कषायः क्रोधकषायः १,
"माणकसाए "-मानकषाय:-मननं माना='जात्यादिगुणवानह'-मित्यादिरूपोऽहङ्कारः, स चासौ कषायो मानकषायमानमोहनीयो-दयजनितोऽन्या. पमाननरूप आत्मपरिणामविशेषः २,
" मायाकसाए "-मीयतेऽनयेति माया, सा चासौ कषायः मया कषायः, माया मोहनीयोदयजनितपरवञ्चनारूपात्मपरिणामः ३, या" इत्यादि कषाय के चार भेद, क्रोध १ मान २ माया ३ और लोभ ४ ये हैं। कोप करना इसका नाम क्रोध है । अथवा-आत्मा जिसके द्वारा कोप करता है वह क्रोध है, ऐसा वह क्रोध क्रोध मोहनीय के उदय से जनित हुवा स्व पर सन्तापक जीव का एक परिणाम विशेषरूप होता है। अथवा-मोहनीय कर्म ही क्रोध कषायरूप है १ । मैं जात्यादि गुण वाला हूं ऐसा जो एक प्रकार का जीव को अहङ्कार होता है वह मान है यह मानरूप कषाय मान मोहनीय कर्म के उदय से दूसरों का अपमान मूलक आत्मा का परिणाम विशेष है २।माया कषाय यह कषाय माया मोहनीय कर्म के उदय से उत्पन्न परवश्चनरूप (दूसरे को ठगना) आत्मा का एक प्रकार से परिणाम विशेष होता है तद्रूप है। ३ लोभ ते ४ाय पा ३५ डाय छे. ४५४ छ -“ कम्म कसं भवो वा "त्या.
पायना नीये प्रमाही या२ १२ छ-(१) अध, (२) मान, (3) भाया અને (૪) લેભ. કેપ કરે તેનું નામ ક્રોધ છે. અથવા આત્મા જેના દ્વારા કેપ કરે છે તેનું નામ કોધ છે. એવો તે ક્રોધ કોમોહનીયના ઉદયથી જનિત થયેલ સ્વ–પર સંતાપક (પીડક) જીવના એક પરિણામ વિશેષરૂપ હોય છે. અથવા મેહનીય કર્મ જ ક્રોધકષાય રૂપ છે. ૫ ૧ | ___ ई गति माह गुवाथी सपन्न छु,” प्रा२ना ने २ मई કાર થાય છે તેનું નામ માને છે. તે માનમોહનીયના ઉદયથી જનિત એવું અન્યનું અપમાન કરનારું આત્માનું પરિણામવિશેષ છે. . ૨ !
માયાકષાય–તે માયામોહનીય કર્મના ઉદયથી જનિત અન્યને ઠગવારૂપ આત્માનું એક પ્રકારનું પરિણામવિશેષ છે,
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
