________________
सुघा टीका स्था० ४ उ०१सू०५ सुतादिदृष्टान्तेन पुरुषनिरूपणम्
४०३
छाया-चत्वारः सुताः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-अतिजातः (अतियातः)१, अनुजातः (अनुयातः) अपजातः३, कुलागारः ४ । १ । चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-सत्यो नामैकः सत्यः १, सत्यो नामैकोऽसत्यः २, चतुर्भङ्गी २ । एवं परिणतो यावत् पराक्रमः ॥ ११ ॥ चत्वारि वस्त्राणि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-शुचि नामैकं शुचि १, शुचि नामैकमशुचि २, चतुर्भङ्गी ४।१२। एवमेव चत्वारि पुरुपजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-शुचिर्नामैकः शुचिः चतुर्भङ्गी ४ ।१३ । एवं यथैव शुद्धेन वस्त्रेण भणितं तथैव शुचिनाऽपि यावत् पराक्रमः ॥२६॥ चत्वारः कोरकाः मज्ञप्ताः, तद्यथा-आम्रप्रलम्बकोरकः१, तालप्रलम्बकोरकः२, वल्लीप्रलम्बकोरकः३ मेण्ढविषाणकोरकः ४ ॥२७। एवमेव चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथाआम्रमलम्बकोरकसमानः १, तालप्रलम्बकोरकसमानः २, वल्लीप्रलम्बकोरकसमानः ३, मेण्डविषाणापलम्बकोरकसमानः । ४ ॥ २८ ॥
पुरुष भेदाधिकारमें ही सूत्रकारने यह कहा है।
" चत्तारि सुया पण्णत्ता" इत्यादि ५ सूत्रार्थ-पुत्र चार प्रकारके कहे गये हैं, जैसे-अभिजात १ (अतियात) अनुयात २ ( अनुयात ) अपजोत ३ और कुलाङ्गार ४ चार पुरुषजात कहे गहे गये हैं, जैसे-सत्यसत्य १ सत्य असत्य २ असत्य सत्य ३ असत्य असत्य ४ । वस्त्र चार प्रकारके कहे गये हैं, जैसे-शुचि शुचि१ शुचि अशुचि २ अशुचि शुचि३ और अशुचि अशुचि ४ । - इसी प्रकारसे पुरुष भी चार कहे गये हैं, जैसे-शुचि शुचि आदि। जैसे शुद्ध वस्त्रसे कहा गया है । उसी प्रकार से शुचि से भी कह लेना चाहिये, और पराक्रम तक कहना चाहिये ।
માત્ર પુરુષોના પ્રકારો બતાવવા નિમિત્તે જ આ પાંચમું સૂત્ર કહે છે" चत्तारि सुया पण्णत्ता" त्याहि
सूत्रार्थ-पुत्रना यार पारे! छ- (1) अमित अथवा मतियात (२) અનુજાત, (૩) અપજાત અને (૪) કુલાંબાર પુરુષે ચાર પ્રકારના કહ્યા છે. (१) सत्य सत्य, (२) सत्य असत्य, (3) असत्य सत्य मन (४) मसत्य असत्य
पख या२ ५४२न ह्या छ-(१) शुथि शुथि, (२) शुथि मशुथि, (3) અશુચિ શુચિ અને (૪) અશુચિ અશુચિ. એ જ પ્રમાણે પુરુષના પણ “શુચિ શુચિ” આદિ ચાર પ્રકાર કહ્યા છે. જે રીતે શુદ્ધ વસ્ત્રનું કથન પહેલાના સૂત્રમાં કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ કથન “શુચિ-અશચિ ની અપેક્ષાએ થવું જોઈએ. પુરુષ જાતમાં શુચિ અશુચિ સાથે મનથી લઈને પરાક્રમ પર્યન્તના સાત પદને ચેજીને ચાર ભાંગાવાળા સાત સૂત્રનું કથન થવું જોઈએ.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
