________________
स्थानाङ्गसूत्रे पेक्षया दूषणरहितः १॥ अवशिष्टास्त्रयो भङ्गा एवम्-शुद्धो नामैकोऽशुद्धः २, अशुद्धो नामैकः शुद्धः ३, अशुद्धो नामैकोऽशुद्धः ४। इति चतुर्भङ्गी ॥
" एवम्" इत्यादि-एवम् अनेन प्रकारेण, अर्थाद् यथा शुद्धशब्दानन्तरं शुद्धपदं पठिला चतुर्भङ्गानि दार्टान्तिकसहितानि दष्टान्तभूतवस्त्राणि कृतानि तथा शुद्धपदपूर्वपदे परिणतपदे रूपपदे च, वस्त्राणि चतुर्भङ्गानि समतिपक्षाणि= दार्टान्तिकसहितानि कार्याणि, तथाहि -
चत्वारि वस्त्राणि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-शुद्धं नामैकं शुद्ध परिणतम् ?, शुद्ध नामै कमशुद्धपरिणतम् २, अशुद्धं नामकं शुद्धपरिणतम् ३, अशुदं नामेकमशुद्धपरिणतम् ४॥ इति दृष्टान्तमूत्रचतुर्भङ्गी ॥
एवं दार्टान्तिकपुरुष नातसूत्रचतुर्भङ्गी । तथाहि - ____ एवमेव चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-शुद्धो नामैकः शुद्धपरिणतः पुरुष भी चार प्रकार के होते हैं शुद्ध शुद्ध १ शुद्ध अशुद्ध २ अशुद्ध शुद्ध ३ अशुद्ध अशुद्ध ४ इस पुरुष की चतुर्भङ्गो में प्रथम भंगवाले वे पुरुष गृहीत हुये हैं जो पहले भी जात्यादि से शुद्ध होते हैं और निर्मल ज्ञानादि गुणवाले होते है । अथवा जाति कुल की अपेक्षा से दूषण रहित होते हैं । १ द्वितीयभंग वे पुरुष गृहीत हुवे हैं जो जात्यादिक से शुद्ध होकर बाद में किसी निमित्त से अशुद्ध खोटी आदतवाले हो जाते हैं-२ तृतीय भंग में वे पुरुष लिये गये हैं, जो जात्यादि से अशुद्ध होकर भी निमित्त मिलने पर शुद्ध ज्ञानादि से सम्पन्न हो जाते हैं, ३। चतुर्थभंग में वे पुरुष गृहीत हुवे हैं, जो जात्यादिक से अशुद्ध होकर
पुरुषाना यार ४०२ नाय प्रमाणे छ-(१) शुद्ध शुद्ध, (२) शुद्ध अशुद्ध, (3) अशुद्ध शुद्ध मन (४) मशुद्ध अशुद्ध
પહેલા ભાંગાનું સ્પષ્ટીકરણ–જે પુરુષ જાતિ આદિની અપેક્ષાએ પહેલાં પણ શુદ્ધ હોય છે અને ત્યારબાદ નિર્મળ જ્ઞાનાદિ ગુણે પણ જેમણે સંપન્ન કર્યા હોય છે, તેમને “શુદ્ધ શુદ્ધ” રૂ૫ પહેલા ભાગમાં સમાવી શકાય છે. અથવા જે પુરુષ જાતિકૂળની અપેક્ષાએ દૂષણ રહિત હોય છે, તેમને આ પ્રકારમાં ગણાવી શકાય છે. (૨) “શુદ્ધ અશુદ્ધ” જે પુરુષ પહેલાં જાતિ આદિની અપેક્ષાએ શુદ્ધ હોય છે, પણ પાછળથી ખેટી આદતે, ગુણે આદિને લીધે અશુદ્ધ થઈ જાય છે, તેમને આ બીજા પ્રકારમાં ગણાવી શકાય છે. (૩) “અશુદ્ધ શુદ્ધ” જે પુરુષે જાતિ આદિની અપેક્ષાએ અશુદ્ધ હોવા છતાં પણ નિમિત્ત મળવાથી શુદ્ધ જ્ઞાનાદિથી સંપન્ન થઈ જાય છે, તેમને આ આ ત્રીજા પ્રકારમાં મૂકી શકાય છે. ૪) “અશુદ્ધ અશુદ્ધ” જે પુરુષ જાતિ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
