________________
३६०
स्थानाङ्गलो जातं निरुद्धेन पर्यायेण सिध्यति यावत् अन्तं करोति, यथा-ऽसौ गजसुकुमारः अनगारः. द्वितीयाऽन्तक्रिया २, अथापरा तृतीयाऽन्तक्रिया-महाकर्म-प्रत्यायातथापि भवति, असौ खलु मुण्डो भूत्वा अगाराद् अनगारितां प्रवजितः, यथा द्वितीया, नवरं दीर्पण पर्यायेण सिध्यति यावत् सर्वदुःखानामन्तं करोति, यथा-ऽसौ सनत्कुमारो राजा चातुरन्तचक्रवर्ती, तृतीयाऽन्तक्रिया ३, अथापरा चतुर्थी अन्तक्रिया-अल्पकर्मपत्यायातश्चापि भवति, असौ खलु मुण्डो भूत्वा यावत् प्रव्रजितः संयमबहुल यावत् तस्य खलु नो तथाप्रकारं तपो भवति, नो तथामकारा वेदना भवति, तथापकारं पुरुषजातं निरुद्धेन पर्यायेण सिध्यति यावत् सर्वदुःखानामन्तं करोति, यथा-सा मरुदेवी भगवती, चतुर्थी अन्तक्रिया ४ ॥ मू० १ ॥ ___टीका-" च तारि" इत्पादि-एतदव्यवहितपूर्वप्रतिपादितोद्देशकस्योपान्त्य सूत्रे कर्मणश्चयादि प्रतिपादितम् , अत्र तु कर्मणस्तत्कार्यस्य भवस्य वाऽन्तक्रिया प्रतिपाद्यते, चतस-चतुः संख्यकाः, अन्तक्रिया भवस्यान्तकरणरूपा, प्रज्ञप्ता:प्रतिपादिताः, तत्रचतुर्विधान्तक्रियासु, प्रथमा इयम्=अनुपदं वक्ष्यमाणा, अन्त.
टीकार्य-अन्त क्रियाएँ चार कही गई हैं, इनमें-प्रथम अन्तक्रिया यह है " अल्पकर्म प्रत्यायातश्चापि भवति" पूर्वकृत शुभकर्म के प्रभाव से लघुकर्मा हुवा जो जीच देवलोक से यहां आया हुवा होता है इसके भव का अन्त होना यह प्रथम अन्तक्रिया है अन्तक्रिया वर्णन करने का भाव इस प्रकार से है कि तृतीयस्थान के उपान्त्य सूत्र में जो कर्म के तदूपचयादिकोंका कथन किया गया है सो यहां पर कर्मकी और उसके कार्यभूत भव की अन्तक्रिया कहना है, अत:-उसका यहां प्रतिपादन किया जा रहा है। यह अन्तक्रिया चार प्रकार की कही गई है-उसमें
थ-सन्तयिामे। या२ ४ी छ, तेमा प्रथम मयि मा छ-." अल्पकर्म प्रत्यायातश्चापि भवति" पूर्वत शुलना असायथी सधु ( भी) બનેલે જે જીવ દેવલોકમાંથી અહીં આવ્યો હોય છે, તેના ભવને અન્ત થશે તે પ્રથમ અન્તકિયા છે.
અહીં અન્તકિયાનું વર્ણન કરવાને હેતુ આ પ્રમાણે છે-ત્રીજા સ્થાનના ઉપન્ય (છેલ્લા સૂત્ર પહેલાનું સૂત્ર) સૂત્રમાં કર્મના ચયાદિકનું કથન કરવામાં આવ્યું છે, ત્યારે અહીં કમની અને તેના કાર્યભૂત ભવની અન્ત કિયાનું કથન કરવાનું છે, આ સંબંધને અનુલક્ષીને અહીં અન્તકિયાનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે, તે અન્તકિયા ચાર પ્રકારની કહી છે. તેમાં આ
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
