________________
सुघा टीका स्था३ उ० २ स. ३३ बोधिशब्दामियादिनित्पणम १५
छाया-त्रिविधो बोधिः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-ज्ञानबोधिः दर्शनबोधिः, चारित्र. बोधिः १ । त्रिविधा बुद्धाः:प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-ज्ञानबुद्धाः, दर्शनबुद्धाः, चारित्रबुद्धाः २ । एवं मोहः ३, मूढाः ४ ॥ ३३ ॥
टीका-'तिविहा' इत्यादि । बोधनं बोधिः-सम्यग्बोधः जीवोपयोगरूपः, स ज्ञानदर्शनचारित्रभेदात्रिविधः । तथाहि-ज्ञानविषयः सम्यग्बोधः-ज्ञानबोधिः, दर्शनविषयः सम्यग्बोधो दर्शनबोधिः, चारित्रविषयः सम्यग्बोधश्चारित्रबोधिरिति। बोधिविशिष्टा बुद्धास्त्रिविधाः-ज्ञानबुद्धाः, दर्शनबुद्धाः, चारित्रबुद्धाः। तत्र-ज्ञानधर्म हैं वे तथा बोधिका विपक्षभूत जो मोहरूप अभिधेय है वह और मोहयाले जीवरूप जो अभिधेय है वह इस प्रकार से ये सब तीन ३ रूप हैं यही बात अब सूत्रकार सूत्रचतुष्टय द्वारा कहते हैं-(तिविहा घोही पण्णत्ता) इत्यादि ।
बोधि तीन प्रकार की कही गई है-जैसे-ज्ञानबोधि, दर्शनबोधि और चारित्रयोधि बुद्ध भी तीन प्रकार के कहे गये हैं-ज्ञानबुद्ध, दर्शबुद्ध, और चारित्रघुद्ध, इसी प्रकार से मोह भी तीन प्रकार का कहा गया है और मूढ भी तीन प्रकार के कहे गये हैं। ____ सम्यग्बोध का नाम बोधि है यह सम्यग्योध जीव का उपयोग रूप धर्म है यह ज्ञान, दर्शन और चारित्र के भेद तीन प्रकार का है, ज्ञानविषयक सम्यग्बोध का नाम ज्ञानबोधि है दर्शनविषयक सम्यग्बोध का नाम दर्शन बोधि है तथा चारित्रविषयक सम्यक बोध का नाम चारिप्रबोधि है, बोधि विशिष्ट जो होते हैं उनका नाम बुद्ध है ये बुद्ध भी પ્રતિપક્ષભૂત જે મોહરૂપ અભિધેય છે તે અને મહિવાળા જીવરૂપ જે અભિધેય છે કે, આ પ્રકારે કથિત ધર્મ વિશેષ ત્રણ પ્રકારનો છે. એ જ વાત હવે સૂત્ર४।२ सूत्र यतु द्वारा ४ छ-" तिविहा बोही पण्णत्ता " त्या:
माधिना ४.२ ४॥ छ-(१) ज्ञानमाधि, (२) शनमाथि भने (3) ચારિત્રબોધિ. બુદ્ધના પણ નીચે પ્રમાણે ત્રણ પ્રકાર કહ્યા છે-(૧) જ્ઞાનબુદ્ધ, (૨) દર્શનાબુદ્ધ અને (૩) ચારિત્રબુદ્ધ. એ જ પ્રમાણે મોહ પણ ત્રણ પ્રકારને છે અને મૂઢ પણ ત્રણ પ્રકાર છે.
સમ્યગૂ બેધને બધિ કહે છે. આ સમ્ય બેધ જીવને ઉપગરૂપ ધર્મ છે. તે જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રના ભેદથી ત્રણ પ્રકારનો છે. જ્ઞાનવિષયક સમ્યગૂ બોધને જ્ઞાનધિ કહે છે, દર્શનવિષયક સમ્યગ બેધને દશનાધિ કહે છે, અને ચારિત્રવિષયક સમ્યગૂ બેધને ચારિત્રબધિ કહે છે. બેધિથી યુક્ત જીવને
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
