________________
सुघा टीका स्था० ३ उ.४ सू० ६२ काल - वचनप्ररूपणम्
२०३
पडुप्पन्ने अणागए । तिविहे वयणे पण्णत्ते, तं जहा - एगवयणे दुवयणे बहुवयणे, अहवा तिविहे वयणे पण्णत्ते तं जहा - इत्थिवयणे, पुंवयणे, नपुंसगवयणे । अहवा तिविहे वयणे पण्णत्ते, तं जहा - तीयवयणे पडुपन्नवयणे अणागयवयणे ॥ सू० ६३ ॥
छाया - त्रिविधः कालः प्रज्ञप्तः, तद्यथा, अतीतः, प्रत्युत्पन्नः, अनागतः । त्रिविधः समयः प्रज्ञप्तः, तद्यथा - अतीतः प्रत्युत्पन्नः अनागतः । एवमावलिका, आनमाणः, स्तोकः, क्षणः, लवः, मुहूर्त्तः, अहोरात्रं- यावद् वर्षशतसहस्रं वर्षकोटिः पूर्वा, पूर्व, यावत् अवसर्पिणी । त्रिविधः पुद्गलपरिवर्तः प्रज्ञप्तः, तद्यथा - अतीतः प्रत्युत्पन्नः, अनागतः । त्रिविधं वचनं प्रज्ञप्तं, तद्यथा - एकवचनं, द्विवचनं, बहुवचनम् ।
प्रतिमाएँ नियतकालवाली होती हैं इसलिये अब सूत्रकार काल की प्ररूपणा को और इसके प्रकरण से वचन की प्ररूपणा को कहते हैं - ( तिविहे काले पण्णत्ते ) इत्यादि ।
सूत्रार्थ - काल तीन प्रकारका कहा गया है जैसे-अतीतकाल, वर्तमानकाल और अनागतकाल, समय भी तीन प्रकार का कहा गया है जैसे अतीतसमय, वर्तमानसमय और भविष्यत् समय, इसी प्रकार से आवलिका, श्वासोच्छ्रवास, स्तोक, क्षण, लय, मुहूर्त्त, अहोरात्र, यावत् वर्षशतसहस्र वर्षकोटि पूर्वाङ्ग, पूर्व और यावत् अवसर्पिणी के विषय में भी कथन जानना चाहिये पुद्गलपरिवर्त तीन प्रकार का कहा गया है जैसे अतीत पुद्गलवरावर्त, वर्तमानपुद्गलपरावर्त्त और भविष्यत्पुद्गलपरावर्त्त, वचन भी तीन प्रकार का कहा गया है- एकवचन द्विवचन और बहुપ્રતિમાઓ નિયત કાળવાળી હાય છે, તેથી હવે સૂત્રકાર કાળની પ્રરૂપણા
,
કરે છે. અને ત્યારબાદ તેની સાથે સંબંધ ધરાવતા વચનની પ્રરૂપણા કરે છે. fafae là quyền ” Sau
८८
"
सूत्रार्थ - ११ नगु प्रहारनो ह्यो छे - (१) अतीताण ( भूतान ), (२) માનકાળ અને (૩) અનાગતકાળ ( ભવિષ્યકાળ ). એ જ પ્રમાણે સમયના પશુ न अार छे - (१) अतीत समय, (२) वर्तमान समय भने (3) अनागत समय, थेन प्रमाणे आपला श्वासोश्वास, स्तो, क्षणु, सव, भुडूर्त, અહેારાત્ર, આદિથી લઈને વર્ષાંશતસહસ્ર, વકેટ, પૂર્વાંગ, પૂ વગેરેથી લઇને અવસર્પિણી પર્યન્તના પણ ઉપયુક્ત ત્રણ ત્રણ પ્રકાર સમજવા. પુદ્ગલ પરિવ ત્રણ પ્રકારનું કહ્યુ` છે–(૧) અતીત પુદ્ગલ પરાવત, (૨) વમાન પુદ્ગલ પરાવત (3) मनोगत युद्धस परावर्त' पयन पत्र अमरनां उद्यां छे - (१) मेऽययन
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
