________________
१४८
स्थानाङ्गसूत्रे धिस्वादनता - त्यक्तस्य - अन्यमुनिना व्यापृत्य- प्रदत्तस्योपधेः - वस्त्रपात्रादेः स्वादनः - सेवयिता त्यक्तोपधिस्वादन:, तस्य भावस्तत्ता - 'संयमोपकारकोऽय' - मितिमत्वा जीर्णमलिनाद्युपधेर्मध्यस्थभावेन धारणमित्यर्थः ७ । अथाऽहित हितमपेक्ष्य निर्ग्रन्थवक्तव्यतामाह--' तओ' इत्यादि, त्रीणि स्थानानि निर्ग्रन्यानां निर्गता ग्रन्थिःद्रव्यतो मर्यादातिरिक्तवस्त्रपात्रादिरूपा, भावतो रागद्वेषादिरूपा तेषां ते तथा, तेषां निष्परिग्रहमुनीनां निर्ग्रन्थीनां साध्वीनां वा अहिताय - अनिष्टाय, असुखायदुःखाय, अक्षमाय - अयुक्तत्वाय, अनिःश्रेयसाय - अकल्याणाय, अनानुगामिकतायैअनुगच्छति कालान्तरमुपकारित्वेनानुयाति यत्तद् आनुगामिकं तस्य भावः
मुनिजन द्वारा अपने काम में लेने के बाद दिये गये वस्त्रपात्र आदिका सेवन करना यह त्यक्तोपधि स्वादनता है । यह संयम का उपकारक है ऐसा मान कर जीर्ण मलिन आदि उपधिका माध्यस्थ्यभावसे धारण करना इसका निष्कर्षार्थ है । अब सूत्रकार अहितहितकी अपेक्षा लेकर निर्ग्रन्थ के सम्बन्ध में वक्तव्यता का कथन करते हैं
" तओ " इत्यादि - जिन्हों ने मर्यादा के अतिरिक्त वस्त्रपात्रादि रूप द्रव्यग्रन्थिका तथा रागद्वेषादिरूप भावग्रन्थिका त्याग कर दिया है वे निग्रन्थ हैं ऐसे निर्ग्रन्थ मुनिजनों को और साध्वीजनों को तीन ३ स्थान अहित के लिये - अनिष्ट के लिये, असुख-दुःख के लिये, अक्षमअयुक्त के लिये, अनिःश्रेयस अकल्याणके लिये, और अननुगामिकता के लिये अशुभानुबन्धके लिये हैं। उपकारीरूप से जो कालान्तर में साथ जाता है वह आनुगामिक है इससे विपरीत अनानुगामिक है, ऐसा
જના દ્વારા ઉર્યેાગમાં લેવાયેલા વસ્ત્ર, પાત્ર આદિના જ ઉપયાગ કરવા તેનુ નામ ત્યકñપધિ સ્વાદનતા છે. આ પ્રકારના વસ્ત્ર આદિને ધારણ કરવું તે સચમ પાલનમાં ધારણ કરવા જોઇએ, એ આ કથનથી ફ઼િલત થાય છે. હવે સૂત્રકાર અહિત હિતની અપેક્ષાએ નિગ્રંથના સબંધમાં વક્તવ્યતાનું કથન १३ छे - " तओ " त्याहि
જેમણે મર્યાદાથી અધિક વજ્રપાત્રાદિ રૂપ દ્રવ્યથથિના તથા રાગદ્વેષાદિ રૂપ ભાવગ્રંથિના ત્યાગ કરી નાખ્યા હોય છે, તેમને નિથ કહે છે. એવા નિગ્રંથ મુનિજના અને સાધ્વીઓને માટે ત્રણ સ્થાનેા અહિતકર્તા, અનિષ્ટકર્તા,
सुय्य (हुःअ) उर्ता, अक्षम ( अयुक्त), अनिःश्रेयस ( अम्स्याशु ) ४२४, અનનુગામિકતા ( અશુભાનુમન્ય) ના કર્તા ગણાય છે. ઉપકારી રૂપે જે કાલાન્તરે સાથે જાય છે તેને આનુગામિક કહે છે, અને તેનાથી વિપરીત
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૨
