________________
सुधा टीका स्था० ३ उ.३ सू०५४ जीवतिनिरूपणम्
१३७ टयमाह-' तओ' इत्यादि, तिस्रो दुर-दुष्टा दुःखरूपा गतयो दुर्गतयः । ता आह-नैरयिकदुर्गतयः, तत्र दुःखस्यैव सद्भावात् , तिर्यग्योनिकदुर्गतयः, तत्र वधवन्धनछविच्छेदातिभारादिसद्भावात् , मनुष्यदुर्गतयः अत्रापि प्रायः शारीरिकमानसिकाधनेकविध दुःख सद्भावादिति ।२॥ ' तओ सुगइओ' इत्यादि, तिस्रः सुगतयः प्रज्ञप्तास्तथाहि-सिद्धिसुगतयः, तत्रानन्तज्ञानदर्शनचारित्रसुखवीर्यादि. सद्भावात् , देवसुगतयः, तत्र दिव्यदेवद्धर्यादिसद्भावात् , मनुष्यसुगतयः, अत्र हैं इसलिये सत्रकार दुर्गति आदि की प्ररूपणा करनेके निमित्त कहते हैं-' तओ' इत्यादि-दुर्गतियां-दुःखरूप गतियाँ तीन कही गई हैंनैरयिक दुर्गति, तिर्यश्च दुर्गति और मनुष्य दुर्गति. नैरयिक दुर्गति में दुःख का ही सद्भाव है. तियच दुर्गति में वध, बंधन और छविच्छेदन तथा अतिभारारोपण आदिका दुःख है, मनुष्य दुर्गति में प्रायः शारीरिक मानसिक आदि अनेक प्रकार के दुःखों का सद्भाव है। "तओ सुगइओ" इत्यादि-सुगतियां तीन कही गई हैं जैसे-सिद्धि सुगतिइसमें अनन्त ज्ञान, दर्शन आदिका सद्भाव रहता है, देवसुगति इनमें दिव्यदेवद्धि आदि का सद्भाव रहता है. मनुष्य सुगति-इसमें पूर्वपुण्यके उदयसे प्रायः शारीरिक मानसिक,कौटुम्बिक आदि सुखके अनुभयका सद्भाव रहता है तथा देवादि मोक्षपर्यन्त के सुख की प्राप्ति का यह कारण होता है. “ तओ दुग्गया पण्णत्ता" तथा " तओ सुगया વર્જન કરવાનું કહ્યું છે. ત્રિવિધ દર્શનવાળા જીવો દુર્ગતિ અને સુગતિના રોગથી દુર્ગત અને સંગત થાય છે, તે કારણે સૂત્રકાર હવે દુર્ગતિ અને સુગતિની ५३५४॥ ४२ छ-" तओ" त्याह
ति-दु:५३५ पति-त्र ४ी छे-(१) २२4हुति, (२) तिय"य દુર્ગતિ અને (૩) મનુષ્ય દુર્ગતિ. નરયિક દુર્ગતિમાં માત્ર દુઃખને જ સદૂભાવ હેય છે. તિર્યંચ દુર્ગતિમાં વધ, બંધન, શરીરછેદન, અતિભારારોપણ આદિ રખ ભેગવવું પડે છે. મનુષ્ય દુર્ગતિમાં સામાન્ય રીતે શારીરિક, માનસિક माहिमने प्रारना माने। समाय डाय छे. " तओ सुगइओ" त्याहि.
सुमति पy aor ४डी छ-(१) सिद्धि सुमति-ते. मनात ज्ञान, દર્શન આદિને સદ્ભાવ રહે છે. (૨) દેવ સુગતિ–તેમાં દિવ્ય દેવદ્ધિ આદિને સદૂભાવ રહે છે. મનુષ્ય સુગતિ-તેમાં પૂર્વ પુણ્યના ઉદયથી સામાન્ય રીતે શારીરિક, માનસિક, કૌટુંબિક આદિ સુખાનુભવને સદ્ભાવ રહે છે. તથા દેવાદિ એક્ષ પર્યન્તના સુખની પ્રાપ્તિના કારણરૂપ આ ગતિ હોય છે.
" तओ दुग्गया पण्णत्ता" तथा तओ सुगया पण्णत्ता” 20 मे सूत्रना स १८
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર: ૦૨
