________________
·
-
सुधा टीका स्था०३३०१ सू०१० तिरश्चां - जलचरस्थलचरखचरम रूपणम् Σου परिस्पन्दादि सामर्थ्यो पेताः पोतजाः । यद्वा-पोतो वस्त्र तेन तत्संमार्जिता लक्ष्यन्ते । तथा च- पोता इव वस्त्रसंमार्जिता इव गर्भवेष्टनचर्मानावृतत्वात् जायन्ते उत्प धन्ते इति, तथा पोतात् गर्भवेष्टनचर्म रहिनगर्भात् जायन्त इति वा पोतजाः । स्थलचर और खेचर, मनुष्य नपुंसक भी तीन के हैं - कर्मभूमिज, अकर्म भूमिज और अन्तरदीपज ।
पक्षी आदि जिसमें से प्रादुर्भूत होकर बाहर निकलते हैं। ऐसे कोष का नाम अण्ड है, इस अण्ड से जिनकी उत्पत्ति होती है वे अण्डज हैं, गर्भ जन्म का यह एक भेद है । अर्थात् संमूच्छिम जन्म गर्भजन्म और उपपाद जन्म इस तरह से जन्म के तीन भेद होते हैं, इनमें पोतजन्मवालों के अण्डे से जो पैदा होते हैं उनका और जो जरायु से पैदा होते हैं उनका गर्भजन्म होता है, अतः अण्डे से पैदा होनेवाले जितने जीव हैं वे सब गर्भ जन्मवाले होते हैं। इसी तरह जो जरायु आदि से वेष्टित नहीं होते हैं किन्तु माताके उदर से बाहर निकलते ही परिस्पन्दादि ( हलन चलनक्रिया ) सहित होते हैं वे पोतज हैं अथवा पोत नाम वस्त्र का है । उत्पन्न होते ही जो ऐसे ज्ञात होवें कि मानों ये वस्त्र से ही पुछे हुए उत्पन्न हुए हैं । अतः ये पोत जन्मवाले गर्भवेष्टनधर्म से अनावृत रहने के कारण वस्त्रसे संमार्जित हुए (3) फेयर. मनुष्य नघुसना पत्र प्रहार छे ( १ ) - लूमिन, (२) अर्भ ભૂમિજ, અને (૩) અન્તરદ્વીપજ. પક્ષી આદિ જેમાં પેદા થઈને બહાર નીકળે છે, એવાં કેષને અડ (ઇંડુ) કહે છે. ઇંડામાંથી જે જીવની ઉત્પત્તિ થાય छे, ते लवने उसे छे.
ગજન્મના તે એક ભેદ છે. એટલે કે સમૂર્ચ્છમ જન્મ, ગભ જન્મ અને ઉપપાદ જન્મ, આ રીતે પણ જન્મના ત્રઝુ પ્રકાર પડે છે. પેાતજન્મ વાળાના ઈંડાંમાંથી પેદા થનાર જીવે અને જરાયુમાંથી પેદા થનાર જીવે ગભ જન્મવાળા હોય છે. તે કારણે ઇંડામાંથી પેદા થનારા જે જે જીવા હાય છે, તે બધાં ગર્ભજન્મવાળા જ હાય છે. એજ પ્રમાણે જે જીવા જરાયુ આદિથી વેષ્ટિત ( વીંટળાયેલા ) હાતા નથી પશુ માતાના ગર્ભમાંથી બહાર નીકળતાની સાથે જ પરિસ્પન્નાદિ (હલનચલન આદિ) ક્રિયાથી યુક્ત હાય છે, તે જીવાને પેાત જ કહે છે. અથવા-પાત એટલે વસ્ત્ર જન્મતાની સાથે જ જે જીવા વસ્ત્રથી લૂછયા હાય એવા નિર્માળ લાગે છે તે જીવાને પાતજ કહે છે. પેાત જન્મવાળાં જીવે ગલવેટ્ટન ચ`થી અનાવૃત રહેવાને કારણે વસ્ત્રથી સમાર્જિત
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
