________________
५७२
स्थानाङ्गसूत्रे चारयति, इति द्वितीयो भेदः (२) तथा-आत्मना आत्मानमेव देवीत्वेन देवत्वेन वा विकुर्वित्वा २ परिचारणायोग्यं विधाय२ परिचारयतीति तृतीयो भेदः (३) एवं प्रकारत्रयरूपाप्ये केयं परिचारणा, समर्थोत्कटकामैकपरिचारकवशादिति प्रथमा परिचारणा ८ । अथ द्वितीयपरिचारणामाह-एको देव आत्मीयदेवीरभियुज्य२, तथा आत्मानमेवाऽऽत्मना देवत्वेन देवीत्वेन वा विकुर्वित्वार परिचारयतीति द्वितीयेयं परिचारणा, असमर्थत्वाद् उचितकामपरिचारकत्वाच्चेति २ । अथ तृतीय परिचारणामाह-एको देव आत्मानमेवात्मना देवत्वेन देवोत्वेन वा विकुर्विवार उनके साथ अपने वेद की बाधा को शान्त करने के निमित्त परिभोग करता है यह प्रथम परिचारणा का द्वितीय भेद है तथा-अपने आप को ही देवीरूप से या देव रूप से विकुर्वित करके और उसे परिचारणा के योग्य बना करके वह उसके साथ अपने वेद की उपशान्ति के निमित्त परिभोग करता है यह प्रथमपरिचारणा का तृतीय भेद है ३, इस प्रकार से यह एक ही परिचारणा तीन रूप वाली होती है परन्तु फिर भी यह परिचारणा की अपेक्षा से एक ही है। ऐसी इस परिचारणा को जो देव समर्थ और अधिक से अधिक कामुक होता है वही करता है यह प्रथम परिचारणा है ऐसी यह परिचारणा पहली है, द्वितीय परिचारणा इस प्रकार से है कोई एक देव अपनी देवी को आलिङ्गन करके या उसे वश में करके उसके साथ अथवा अपने आपको ही देवरूप से या देवीरूप से विकुर्वित करके उसके साथ परिचारणा करता है। तृतीय परिचारणा इस प्रकार से है कोई एक देव अपने आपको ही ઉપશાન્ત કરવા માટે તેમની સાથે પરિગ કરે છે, આ પ્રથમ પરિચારણાનો બીજે ભેદ છે. (૩) કઈ કઈદેવ પિતે જ દેવ અથવા દેવીના રૂપની વિકણા કરીને તેની સાથે પરિભોગ સેવીને પોતાની કામાગ્નિને સંતોષે છે, આ પ્રથમ પરિચારણાને ત્રીજો ભેદ છે. આ પ્રમાણે આ એક જ પરિચારણા ત્રણ પ્રકાર. વાળી છે, પરંતુ પરિચારણું સામાન્યની અપેક્ષાએ તે એક જ પ્રકારની છે. આ પ્રકારની વિચારણું જે દેવ સમર્થ અને અધિકમાં અધિક કામુક હોય છે તેના દ્વારા જ કરાય છે. પહેલી પરિચારણાના સ્વરૂપનું કથન કરીને હવે સૂત્રકાર દ્વિતીય પરિચ રણનું કથન કરે છે–
કેઈક દેવ પિતાની દેવીને આલિંગન કરીને અથવા તેને વશ કરીને તેની સાથે પરિભેગ કરે છે અથવા પિતાને જ દેવ અથવા દેવીરૂપે વિકૃવિત કરીને તેની સાથે પરિચારણા કરે છે. હવે સૂત્રકાર ત્રીજા પ્રકારથી પરિચારણાનું કથન કરે છે-કેઈક દેવ પિતાને જ દેવ અથવા દેવીરૂપે વિવિત કરીને તેની સાથે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
