________________
सुधा टीका स्था० २ 30 ४ सू०४४ असिद्धजीवस्वरूपनिरूपणम् ५११
छाया-द्विविधाः संसारसमापनका जीवाः प्रज्ञप्तास्तद्यथा-त्रसाश्चैव स्थावराश्चैव । द्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्तास्तद्यथा-सिद्धाश्चैव असिद्धाश्चैव । द्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्तास्तद्यथा-सेन्द्रियाश्चव अनिन्द्रियाश्चैव । एवमेषा गाथा स्पर्शनीया यावत् सशरीरिणश्चैव अशरीरिणश्चैव-"सिद्ध१, सेन्द्रिय२, कायम् ३, योगो४, वेदः ५, कषायो६, लेश्या च ७ । ज्ञानो ८, पयोगा ९, हारम् १०, भाषकः११, चरमश्च १२ सशरीरी १३ ॥ सू० ४४ ॥
टीका- दुविहा संसार० ' इत्यादि ।
संसरणं-चतुर्गतिपरिभ्रमणं संसारः-नारकतियग्नरामरभवानुभवलक्षणस्तं सं-सम्यग् एकीभावेन आपन्नाः-प्राप्ताः संसारसमापन्नकाः, स्वार्थे क प्रत्ययः, संसारिण इत्यर्थः । ते द्विविधाः-साः स्थावराश्चेति जीवाः संसारिण एव सन्ति उतान्येऽपिवा ? इतिचेत्-' सन्त्येवे '-ति प्रदर्शनाय समतिपक्षां त्रयोदशसूत्री
इस प्रकार ये सब पापस्थान आगे कहे जाने वाली (सिद्ध) इत्यादि गाथा में कहे हुए सिद्ध आदि से विपरीत असिद्ध आदि तेरह जीवों में ही पाते हैं इसलिये इनके भेद बतलाते हैं-(दुविहा संसारसमावन्नगा जावा पण्णत्ता) इत्यादि ।
चारों गतियों में परिभ्रमण करने का नाम संसार है यह संसार नारक, तिर्यक नर और देवरभवों के अनुभव करने रूप है इस संमार को जो एकीभाव से प्राप्त कर चुके हैं वे संसार समापन्नक जीव हैं। ऐसे ये संसारसमापन्नक जीव संसारी जीव कहे गये हैं ये संसारी जीव त्रस और स्थावर के भेद से दो प्रकार के होते हैं यही विविधत्व की बात-" दुविहा सव्वजीवा" इस सूत्र पाठ द्वारा प्रकट की गई है तात्पर्य
આ અઢારે પાપસ્થાનકને સદ્ભાવ અસિદ્ધ આદિ ૧૩ જીવમાં હોય छ. “ सिद्ध" त्यादि । म उपामा मापानी छ त थामा જે સિદ્ધ આદિ જ પ્રકટ કર્યા છે, તેમના કરતાં વિપરીત આ અસિદ્ધ આદિ જીવે છે. સૂત્રકાર તે અસિદ્ધ આદિ ૧૩ પ્રકારે હવે પ્રકટ કરે છે–
" दुविहा संसारसमावनगा जीवा पण्णत्ता" त्याल.
ટીકાથ–ચાર ગતિઓમાં પરિભ્રમણ કરવું તેનું નામ સંસાર છે નારક, તિયચ. મનુષ્ય અને દેવભના અનુભવ કરવા રૂપ તે સંસાર છે. આ સંસારને એકી ભાવથી (સંસારમાં દૂધ અને પાણીની જેમ એકરૂપ) પ્રાપ્ત કરી ચુકેલા છે જ છે, તેમને સંસાર સમાપન્નક જી કહે છે. એવા સંસારસમાપન્નક જીને સંસારી જી કહ્યા છે. તે સંસારી જી ત્રસ અને સ્થાવરના मेथी में ५५२॥ छ. 241 विविधत्वनी पात ४ “ दुविहा सव्वजीवा "
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
