________________
४०४
स्थानाङ्गसूत्रे
चैव रुक्मी चैव । एवं निपधश्चैव । जम्बूमन्दरस्य पर्वतस्य उत्तरदक्षिणेन हैमवतैरयवयोर्वर्ष यो सवैतादथपत्र तो मज्ञप्तौ बहुसमतुल्यौ अविशेषौ अनानाखौ यावत् तद्यथा-शब्दापाती चैव विकटापती चैत्र । तत्र खलु द्वौ देवौ महर्द्धिकौ
'जंबू मंदरस्स पव्चयस्स ' इत्यादि ।
छायार्थ - मध्य जंबूद्वीप में जो मन्दर-सुमेरु नाम का पर्वत है उसकी उत्तर दिशा की ओर और दक्षिण दिशा की ओर क्रमशः दो वर्षघर पर्वत कहे गये हैं। ये दोनों पर्वत बहुसमतुल्य हैं। विलक्षणता से रहित हैं। नानत्वसे भेद से रहित हैं। लंबाई और चौडाईसे, उच्चता और उद्वेध (गेहराई) से संस्थान एवं परिणाह (विशालता) - परिधि से ये दोनों परस्पर में एक दूसरे से भिन्न नहीं हैं। इन दोनों पर्वतों का नाम है - क्षुल्लहिमवान् और शिखरी इनमें दक्षिणदिशा की ओर क्षुल्ल हिमवान् पर्वत है और उत्तर दिशा की ओर शिखरी पर्वत है इसी प्रकार से दक्षिणदिशा की ओर महाहिमवान् पर्वत और उत्तरदिशा की ओर रुक्मी पर्वत है इसी प्रकार से निषेध और नील हैं। इसी प्रकार से मध्य जंबूद्वीप के सुमेरु पर्तत की उत्तरदक्षिण दिशा की ओर हैमवत और हैरण्यवत क्षेत्रों के दो वृत्त चैताढ्य पर्वत कहे गये हैं। ये दोनों वृत्तवैताढयपर्वत भी बहुसमतुल्य, अविशेष और भेदरहित हैं यावत् आयाम विष्कंभ की अपेक्षा, उंचाई
जंबूदरस्स पव्त्रयस्स " प्रत्याहि
टीडार्थ – मध्य यूद्वीपमा ने भन्दर ( सुमेरु ) नामनो पर्वत छे, તેની ઉત્તર દિશા તરફ ક્રમશઃ એ વર્ષોંધર પર્વત આવેલાં છે. તે બન્ને પર્વતા ઘણાં જ સમતુલ્ય છે, તેએ વિલક્ષણતાથી રહિત છે. તેમની વચ્ચે કોઇપણુ अझरना तावत नथी. सगाई, होजा उंचाई, उद्वेध, संस्थान भने परि ધિની અપેક્ષાએ તે બન્નેમાં કેાઇ ભિન્નતા નથી. તેમનાં નામ આ પ્રમાણે છે—(૧) ક્ષુલ્લ હિમવાન્ અને શિખરી. ક્ષુલ્લ હિમવાન્ પર્યંત મન્દર પતની દક્ષિણમાં છે અને શિખરી પત મન્દર પર્વતની ઉત્તરે છે. એજ પ્રમાણે દક્ષિણ દિશા તરફ મહા હિમવાન્ પત અને ઉત્તર દિશા તરફ રુકમી પત છે. એજ પ્રમાણે નિષધ અને નીલ પર્યંત પણ આવેલાં છે. એજ પ્રમાણે મધ્ય જ મૂઠ્ઠીપના સુમેરુ પર્વતની ઉત્તર દક્ષિણ દિશામાં હૈમવત અને હૈરણ્યવત ક્ષેત્રાના બે વૃત્તવૈતાઢય (વૃત્ત એટલે ગેાળ આકાર) પર્વત પણ આવેલાંછે. તે બન્ને વૃત્તવૈતાઢય પર્વતા પણ બહુ સમતુલ્ય, અવિશેષ ( વિશેષતા રહિત ) मने लेहरहित छे. तेमनी सगाई, होणार्थ, उद्वेध, ( डार्ड ) संस्थान
66
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
