________________
३१६
स्थानाङ्गसूत्रे
प्रोक्तः । ' दुविहे आगासे ' इत्यादि - आकाशन्ते - दीप्यन्ते स्व स्वधर्मोपेता जीवा दयः पदार्थों यत्र तद् आकाशम् । यद्वा- आसमन्तात् काशन्ते - दीप्यन्ते सर्वा यपि द्रव्याणि व्यवस्थिततया यत्रेति - आकाशम् । अथवा आ-मर्यादया तत्संयोगेऽपि स्वकीयस्वकीयरूपेऽवस्थानतः सर्वथा तत्स्वरूपत्वाप्राप्तिलक्षणया काशन्ते= स्वभावला भेनावस्थितिकारणेन च दीप्यन्ते पदार्थसार्था यत्र तद् आकाशम् । अव - गाहदानाद्वा आकाशम् ' नहं ओगाहलक्खणं ' इति वचनात्, लोकालोकव्याप्यभी यहां द्विस्थान के अनुरोध से दो प्रकार का ही काल कहा गया है। 'दुविहे आगासे " इत्यादि ।
if
अपने २ गुणपर्यायरूप धर्म से युक्त जीवादिक पदार्थ जहाँ प्रकाशित होते रहते हैं वह आकाश है अथवा समस्त द्रव्य व्यवस्थितरूपसे जहाँ पर विद्यमान रहते हैं एक द्रव्य जहां दूसरे द्रव्यरूप नहीं होता है इसका नाम आकाश है अथवा जहां अपने २ स्वरूप में प्रत्येक पदार्थ रहता है एक दूसरे के साथ संयोग होने पर भी जो एक दूसरे के स्वरूप में नहीं बदलता है - ऐसे स्थान का नाम आकाश है अथवा जो समस्त जीवादिक द्रव्यों को रहने के लिये स्थान देता है वह आकाश है।
66
उक्तं च- अवगासदाण जोगं " इत्यादि ।
" नहं आगाह लक्खणं " यह आकाश यह द्रव्य है जो लोक और अलोक में व्याप्त होकर है तथा जिसके अनन्तप्रदेश हैं और जो अमूर्त है यह लोकाकाश और अलोकाकाश के भेद से दो प्रकार का है आकाश के
66
આ રીતે એ કાળેા સિવાય એક સદા અવસ્થિતરૂપ કાળ પશુ હાય છે, છતાં પણ અહીં એ સ્થાનના અનુરોધની અપેક્ષાએ કાળના એ પ્રકાર જ કહેવામાં આવ્યા છે. दुविहे आगासे " त्याहि पोतपोताना गुणुपर्याय ३५ धर्मंथी युक्त જીવાદિક પદાથ જયાં પ્રકાશિત રહે છે, તે સ્થાનનું નામ આકાશ છે. અથવા સમસ્ત દ્રવ્ય વ્યવસ્થિત રૂપે જ્યાં મેજુદ રહે છે, એક દ્રશ્ય જ્યાં અન્ય દૂબ્યારૂપ હાતું નથી તે સ્થાનને આકાશ કહે છે. અથવા જ્યાં પ્રત્યેક પદા પાતપાતાના સ્વરૂપે રહે છે. એક બીજાની સાથે સમૈગ થવા છતાં પણ જે એક બીજાના સ્વરૂપમાં બદલાતાં નથી, એવા સ્થાનનું નામ આકાશ છે. અથવા જે સમસ્ત જીવેાને રહેવાને માટે સ્થાન દે છે, તેને આકાશ કહે છે. કહ્યું પણ छे - " अवगासदाण जोगं " त्याहि.
" नहं ओगाह लक्खणं” मा भाइश मेवं द्रव्य हो વ્યાસ છે. તેના અનન્ત પ્રદેશ છે અને તે અમૂર્ત છે.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
ने बोर्ड मने भोउभां તેના બે ભેદ છે-(૧)
