________________
Ga
उक्तं च- " अणुलोमहेउतस्सीलयाय जे भावतित्थमेयं तु कुति पगासंति उ ते तीत्थगरा हियत्थकरा ॥ १ ॥ छाया - अनुलोमहेतु तच्छीलतया ये भावतीर्थमेतत्तु । कुर्वन्ति प्रकाशयन्ति तु ते तीर्थकरा हितार्थकराः ॥ १ ॥ इति । तीर्थकराः सन्तो ये सिद्धास्ते तीर्थकर सिद्धाः = ऋषभादयस्तेषां वर्गणा एका । तथा - अतीर्थकर सिद्धानाम् = गौतमादीनां वर्गणा एका ।
स्थानाङ्गसूत्रे
तथा - स्वयं बुद्धसिद्धानां - स्वयम् आत्मना बुद्धाः तच्वं ज्ञातवन्तो ये ते स्वयंबुद्धाः, ते च सिद्धाश्चेति स्वयम्बुद्धसिद्धास्तेषां वर्गगा एका । तथा प्रत्येकबुद्धानाम् - - प्रतीत्य-समाश्रित्य एक कमपि वृषभादिकमनित्यतादिभावनाकारणं पदार्थ बुद्धाः = ज्ञातवन्तः परमार्थं ये ते प्रत्येकबुद्धास्तेषां वर्गणा एका ।
-
अनुलोमता से या हेतुरूप से या उस प्रकार के स्वभाव होने से जो तीर्थ की प्रवृत्ति करते हैं वे तीर्थंकर कहलाते हैं
उक्त च - " अनुलोम हेउ " इत्यादि ।
तीर्थंकर होते हुए जो सिद्ध होते हैं वे तीर्थंकर सिद्ध हैं ऐसे तीर्थकर सिद्ध ऋषभ आदि हैं इनकी वर्गणा सामान्य से एक होती है तथा अतीर्थकर सिद्ध जो गौतम आदि हैं उनकी भी वर्गणा सामान्यतः एक है तथा जो स्वयं बुद्ध सिद्ध हैं उनकी भी वर्गणा एक है, स्वतः ही जो तत्वोंको जान जाते हैं वे स्वयंबुद्ध कहलाते हैं, स्वयंबुद्ध होकर जो सिद्ध होते हैं वे स्वयंबुद्ध सिद्ध हैं अर्थात् जो किसी के उपदेश के बिना स्वयं अपनी ही ज्ञानशक्ति के द्वारा बोध पाकर सिद्ध होते हैं वे स्वयं बुद्ध सिद्ध हैं तथा जो अन्यज्ञानी वृषभादि को देखकर अनित्यादि भा
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
તથા તિર્થંકર સિદ્ધોની પણ એક વણા હેાય છે. અનુલેામતાથી અથવા હેતુ રૂપે
અથવા તે પ્રકારના સ્વભાવ હાવાથી જેએ તીની પ્રવૃત્તિ કરે છે, તેમને તીર્થંકર उडे छे. उधुं पछे हैं-" अनुलोम हेउ " इत्याहि तीर्थ २ थाने भेो। સિદ્ધ થાય છે, તેમને તીર્થંકર સિદ્ધ કહે છે. ઋષભદેવ આદિ એવાં તીર્થંકર સિદ્ધ ગણાય છે. તેમની વા સામાન્યની અપેક્ષાએ એક હાય છે, તથા ગૌતમ આદ જે તીર્થંકર સિદ્ધો છે તેમની વણા પણ સામાન્યતઃ એક છે. તથા જે સ્વય’બુદ્ધ સિદ્ધો છે, તેમની વ`ણા પણ એક છે. જે જીવેા સ્વતઃ ( पोतानी भते ४ ) तत्त्वाने लगी से छे, तेभने स्वयं युद्ध हे छे. स्वयंબુદ્ધ થઈને સિદ્ધપદ પામનાર જીવાને સ્વયંબુદ્ધ સિદ્ધો કહે છે. એટલે કે અન્યના ઉપદેશ વિના, પેાતાની જ જ્ઞાનશક્તિ દ્વારા બેષ પામીને સિદ્ધ થનારા જીવાને સ્વયં બુદ્ધ કહે છે. તથા જે વૃષભાદિ જેવાં અન્ય જ્ઞાનીને જોઇને
